Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Þetta var líkamlegt ofbeldi, sumt af því var þannig að ég hélt í alvöru að ég myndi deyja segir Elva Dögg. Hún var lög í grimmilegt einelti í æsku sem varð til þess að hún skipti um skóla en þegar gömlu bekkjarfélagarnir héldu endurfund mörgum árum síðar sat hún þó ekki heima heldur mætti, tróð upp og sló í gegn.

Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Þór Hauksson flytur.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Andri Yrkill Valsson

Tæknimaður: Magnús Þorsteinn Magnússon

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Bryndis talar um grásleppu, lífið á Seltjarnarnesi þar sem amma hennar smurði handa henni Smalabita. Bryndis segir frá ísbirnum á villigötum , og því hvernig myndlist getur tengst vísindum, söfunum, háskólum, dægurmenningu og fjölmiðlum.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Dóra Svavarsdóttir er matreiðslumeistari og eigandi Culina, sem stendur fyrir ýmis konar námskeiðum og fræðslu sem tengist matreiðslu. Dóra hefur meðal annars staðið fyrir matargöngutúrum með túrista, útbúið jóladagatal með vörum frá smáframleiðendum og haldið utan um námskeið í samstarfi við Vakanda, Landvernd og Kvenfélagasamband Íslands sem hún kallar Eldað úr öllu. Í þessum mánuði heldur hún utan um svipað námskeið í Hússtjórnarskólanum, sem hún kallar Matur og loftlagsbreytingar. Markmið námskeiðanna er að kenna fólki leiðir til þess minnka matarsóun og velja hráefni sem bera ekki með sér þung kolefnisspor. Við ræddum við Dóru í þættinum og fengum hana til þess að gefa okkur einhver ráð í þessum málum.

Á mánudaginn næsta, 23. janúar, eru fimmtíu ár liðin frá gosinu í Heimaey þegar íbúar Vestmannaeyja voru vaktir um miðja nótt og þurftu að yfirgefa heimili sín í snarhasti. Gosið hófst um klukkan 2 um nótt en útsending Ríkisútvarpsins hófst tveimur tímum síðar þegar starfsmenn voru ræstir til vinnu í útvarpshúsinu við Skúlagötu. Í þættinum Það gýs í Eyjum eru fyrstu klukkustundirnar í útsendingu Ríkisútvarpsins teknar saman og þannig dregin upp sú brotakennda mynd sem hlustendum útvarpsins var miðlað á fyrstu klukkustundum atburðanna. Við fengum Guðna Tómasson, sem hefur umsjón með þættinum, til að segja okkur betur frá honum.

Og síðasta mánudag, 16.jan. sögðum við frá því í upphafi þáttarins þegar við vorum að rifja upp sögu dagsins að þann dag, 16 janúar árið 1947 hafi verið opnað talsímasamband milli Íslands og Bandaríkjanna í fyrsta sinn. Sigurður Harðarson rafeindavirki heyrði þetta og sendi okkur hljóðupptöku af þessu fyrsta talsímtali vestur um haf auk kafla úr bókinni Rafeindatækni í 150 ár, þar sem þessum viðburði er lýst. Við höfðum samband við Sigurð og fengum hann til að koma í þáttinn til að segja okkur betur frá þessu og við heyrðum brot af þessari merku upptöku frá árinu 1947.

Tónlist í þættinum í dag:

Drullukalt / Langi Seli og skuggarnir (Axel Hallkell Jóhannesson, Jón Þorleifur Steindórsson (Jón Skuggi))

Heimaey / Brynjólfsbúð (Árni Sigfússon)

Grænmetisvísur / Úr sýningu Þjóðleikhússins (Thorbjörn Egner og Kristján frá Djúpalæk)

Í síma / KK (Ólafur Haukur Símonarson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG MELKORKA ÓLAFSDÓTTIR

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Umsjón hefur Vilborg Oddsdóttir félagsfræðingur hjá Hjálparstarfi Kirkjunnar.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Ráðherrar Vinstri grænna settu fyrirvara við ákvörðun dómsmálaráðherra um að veita lögreglu heimild til að nota rafbyssur. Forsætisráðherra segir að heppilegra hefði verið að ræða málið fyrst á Alþingi.

Gul veðurviðvörun tekur gildi á landinu öllu á morgun vegna asahláku og suðaustanhvassviðris víða. Búist er við vatnavöxtum og talsverður viðbúnaður er vegna þeirra, ekki síst á Suðurlandi.

Aðalmeðferð hófst í héraðsdómi í morgun í langstærsta kókaínmáli Íslandssögunnar.

Sendi vestræn ríki langdræg vopn til Úkraínu þýðir það stigmögnun átakanna þar, segja rússnesk stjórnvöld. Viðvörunin kemur daginn fyrir stóra ráðstefnu um hernaðaraðstoð í Þýskalandi.

Formaður SÁÁ fagnar því að þrjár opinberar stofnanir hafi hætt rannsókn á meintum brotum og misferli samtakanna og segir málið hafa haft mikil áhrif á starfsemina.

Jacinda Ardern, forsætisráðherra Nýja Sjálands tilkynnti í morgun um afsögn sína. Hún kveðst ekki hafa nóg á tankinum til að halda áfram.

Talið er að þúsundir mótmælenda séu á leið til höfuðborgar Perú til að mótmæla. Fólkið krefst afsagnar forsetans, sem nýlega tók við völdum.

Mikilvægur leikur gegn Evrópumeisturum Svía bíður strákanna okkar á HM í handbolta annað kvöld. Íslenska liðið þarf helst sigur til að teygja sig í 8 liða úrslit.

Daglegur fréttaskýringaþáttur sem varpar nýju ljósi á það sem efst er á baugi og stundum það sem verðskuldar meiri athygli.

Gervigreindin Chat GPT er að slá í gegn. Fyrirsagnir á borð við Verður gervigreind banabiti heimalærdóms? og Gervigreind þvingar íslenska skóla til endurskoðunar hafa ratað á forsíður fréttamiðlanna og samfélagsmiðlar eru stútfullir af efni sem spjallmennið gerði.

En hvað er Chat GPT? Í stuttu máli er það háþróað tungumálalíkan sem notar djúpnám til að búa til mannlegan texta. Sveigjanleiki þess og mikil nákvæmni hefur gert það að mikilvægu tæki fyrir fyrirtæki til að bæta þjónustu við viðskiptavini sína og sjálfvirknivæða efnissköpunarferli þeirra. Snorri Rafn Hallsson fjallar um gervigreindina sem gæti ógnað störfum okkar margra í náinni framtíð.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Síðar í dag verða í Veröld kynntar niðurstöður könnunar þar sem borin voru saman viðhorf Íslendinga til umhverfismála og loftslagsbreytinga með 10 ára millibili. Og það kemur á daginn að viðhorfin í samfélaginu breyttust talsvert milli áranna 2010 og 2020. Sigrún Ólafsdóttir prófessor og Sóllilja Bjarnadóttir, doktorsnemi í félagsfræði við Háskóla Íslands ætla að fara yfir niðurstöðurnar.

Félag fjalaleiðsögumanna hyggst setja af stað herferð um mikilvægi menntunar fjallaleiðsögumanna. Þetta kom fram á málþingi Félags

fjallaleiðsögumanna og Ferðamálastofu um öryggi ferðamanna í gær. Við heyrum í Garðari Hrafni Sigurjónssyni varaformanni Félags Fjallaleiðsögumanna.

Búast má við miklum vatnavöxtum og asahláku næsta sólarhringinn vegna veðrabrigðanna sem eru í vændum. Ýmsar aðgerðir eru í gangi hjá Vegagerðinni vegna þessa. G. Pétur Matthíasson, forstöðumaður samskiptadeildar hjá vegagerðinni verður á línunni.

Við fáum svo í lok þáttar pistil frá Stefáni Gíslasyni umhverfisstjórnunarfræðingi.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Una Margrét Jónsdóttir.

Í þættinum verða flutt tvö tónverk sem tengjast kennurum, annars vegar Sinfónía nr. 55 í Es-dúr eftir Joseph Haydn, verk sem kallað er Skólakennarasinfónían, hins vegar gamansama kantatan „Der Schulmeister" (Skólakennarinn) sem áður var eignuð Georg Philipp Telemann, en er nú talin vera eftir Christoph Ludwig Fehre sem fæddist 1718 og dó 1772. Umsjón með þættinum hefur Una Margrét Jónsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Sjónum er beint að borgarskipulagi og arkitektúr í víðu samhengi. Viðmælendur þáttanna eru frumkvöðlar, skipulagsfræðingar, arkitektar, stjórnmálamenn og aðrir sem láta sig málefni skipulagsmála og arkitektúrs varða.

Umsjón: Sunnefa Gunnarsdóttir.

Hvernig líta framtíðarsamgöngur út í Reykjavík? Í öðrum þætti Óborgar er rætt við Lilju Guðríði Karlsdóttur samgönguverkfræðing,

Jökul Sólberg samgönguráðgjafa og Sigrúnu Birnu Sigurðardóttur samgöngusálfræðing um þeirra framtíðarsýn samgangna og hvaða skref þarf að taka til að stuðla að sjálfbærra borgarumhverfi.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Hafsteinn Gunnar Sigurðsson leikstjóri stimplaði sig rækilega inn árið 2007, með sinni fyrstu kvikmynd í fullri lengd, Á annan veg. Í kjölfarið komu París norðursins 2014 og Undir trénu 2017 og það styttist í hans nýjustu mynd, sem kallast Northern Comfort. Þar að auki hefur Hafsteinn gert stuttmyndir og heimildamyndir og um páskana verður Afturelding, hans fyrsta þáttasería, frumsýnd hér á RÚV. Hafsteinn Gunnar verður gestur okkar í svipmynd dagsins.

En við hefjum þáttinn á leikhúsrýni. Eitt vinsælasta sviðsverk allra tíma var frumsýnt í Borgarleikhúsinu um liðna helgi. Nína Hjálmarsdóttir sá verkið.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Útvarpsfréttir.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Á morgun frumsýnir Lab Loki, leikritið Marat/Sade í leiksjtórn Rúnars Guðbrandssonar. Leikhópurinn er skipaður leikurum á aldrinum 70-90 ára. Við ræðum við leikstjórann og leikkonu í verkinu, Júlíu Hannan, um ferlið, verkið og erindi þess í samtímanum.

Brynja Hjálmsdóttir, skáld, flytur hugleiðingu um tanntöku, tanntúrisma og tannlæknaótta.

Post-dreifing er listahópur eða hreyfing, sem skipuð er ungu listafólki, úr ólíkum áttum grasrótarlistastarfs Reykjavíkur. Samkvæmt aðstandendum Post-dreifingar er markmiðið að tryggja sýnileika og sjálfsnægtir listamanna með samstarfinu. Á morgun kemur út fjórða safnplata undir merkjum Postdreifingar sem kallast drullumall, síðasta Drullumall plata kom út fyrir tæpum þremur árum þar sem haldið er áfram þar sem frá var horfið; að safna saman grasrótartónlistarfólki á einn stað og gefa pláss og sýna með því fjölbreytni tónlistarinnar sem ómar undir yfirborðinu. Rætt er við Einar Karl Pétursson og Simon Hirt.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Spegillinn 19. janúar 2023. Umsjón: Anna Kristín Jónsdóttir. Tæknimaður: Magnús Þorsteinn Magnússon. Stjórn útsendingar: Ingibjörg Sara Guðmundsdóttir.

Kona á fertugsaldri varð úti ofarlega í Mosfellsbæ í óveðrinu sem gekk yfir rétt fyrir jól.

Jón Gunnarsson, dómsmálaráðherra segir að heimild til lögreglu um notkun rafbyssa sem gefin var undir áramót hafi verið lengi í undirbúningi og enginn feluleikur um reglubreytingar. Ákvörðunin sé ráðherrans en hann sé ávallt reiðubúinn að ræða málin.

Auknar líkur eru á flóðum vegna asahláku á morgun og færð gæti spillst. Vegagerðin rýfur Skeiða- og Hrunamannaveg við nýja brúi sem er í smíðum yfir Stóru-Laxá til að verja hana. Anna Lilja Þórisdóttir segir frá.

Stjórnvöld í Úkraínu segja tímabært að vestræn ríki óttist ekki Pútín og sendi hergögn, þrátt fyrir viðvaranir Rússa. Rebekka Líf Ingadóttir tók saman.

Tölvuþrjótar brutust inn í tölvukerfi Háskólans á Akureyri og komust yfir upplýsingar um alla notendur þess. Amanda Guðrún Bjarnadóttir ræddi við Óskar Þór Vilhjálmsson, skrifstofustjóra kennslumiðstöðvar skólans.

Landsnet heldur um þessar mundir opna kynningar- og samráðsfundi vegna fyrirhugaðrar lagningar Blöndulínu þrjú. Álit Skipulagsstofnunar á umhverfismati línunnar er meðal annars á dagskrá. Ágúst Ólafsson sagði frá.

Ólafur Darri Ólafsson leikari er einn fjögurra kvikmyndagerðarmanna sem stendur að nýstofnuðu framleiðslufyrirtæki sem hefur fengið nafnið ACT4 ( act four). Ætlunin er að þróa og fjármagna íslenskt sjónvarpsefni fyrir alþjóðamarkað. Júlía Margrét Einarsdóttir ræddi við hann.

------------

Lengi hafur verið kallað eftir að tryggja betur öryggi lögreglumanna segir Jón Gunnarsson dómsmálaráðherra. Reynslan sýni að slysum á lögreglumönnum við störf fækki verulega þegar þeir búi yfir rafvarnarvopnum. Breytingar á reglum um vopnanotkun og valdbeitingu sem leyfir rafbyssur. Þær verði komnar í gagnið eftir eitt til tvö ár. Anna Kristín Jónsdóttir talaði við hann.

Þingmenn og aðrir frammámenn Verkamannaflokksins á Nýja Sjálandi sátu sem þrumu lostnir þegar Jacinda Ardern forsætisráðherra tilkynnti óvænt á landsfundi flokksins í dag að hún hefði ákveðið að segja af sér nánast samstundis. Fréttamenn á staðnum segja að þeir hafi verið eins og í sprengjulosti eftir að hún lauk máli sínu.

Ævar vísindamaður setur allt milli himins og jarðar undir smásjána og rannsakar eins og honum einum er lagið. Fróðleikur og skemmtun fyrir forvitna krakka á öllum aldri.

Umsjón: Ævar Þór Benediktsson.

Í dag fáum við góðan gest í heimsókn; engan annan en Sævar Helga Bragason stjörnufræðing.

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Hlustendum veitt innsýn í efnisskrá tónleika kvöldsins.

Beinar útsendingar frá tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands í Eldborg, Hörpu.

Bein útsending frá tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands í Eldborg, Hörpu.

Á efnisskrá:

*Sinfónía nr.35, KV 385, Haffner-sinfónían, eftir Wolfgang Amadeus Mozart.

*Píanókonsert í G-dúr eftir Maurice Ravel.

*Jörð mistur himinn eftir Hauk Tómasson - frumflutningur.

*Dafnis og Klói, svíta nr. 2 eftir Maurice Ravel.

Einleikari:Claire Huangci.

Stjórnandi: Eva Ollikainen.

Kynnir: Guðni Tómasson.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Dóra Svavarsdóttir er matreiðslumeistari og eigandi Culina, sem stendur fyrir ýmis konar námskeiðum og fræðslu sem tengist matreiðslu. Dóra hefur meðal annars staðið fyrir matargöngutúrum með túrista, útbúið jóladagatal með vörum frá smáframleiðendum og haldið utan um námskeið í samstarfi við Vakanda, Landvernd og Kvenfélagasamband Íslands sem hún kallar Eldað úr öllu. Í þessum mánuði heldur hún utan um svipað námskeið í Hússtjórnarskólanum, sem hún kallar Matur og loftlagsbreytingar. Markmið námskeiðanna er að kenna fólki leiðir til þess minnka matarsóun og velja hráefni sem bera ekki með sér þung kolefnisspor. Við ræddum við Dóru í þættinum og fengum hana til þess að gefa okkur einhver ráð í þessum málum.

Á mánudaginn næsta, 23. janúar, eru fimmtíu ár liðin frá gosinu í Heimaey þegar íbúar Vestmannaeyja voru vaktir um miðja nótt og þurftu að yfirgefa heimili sín í snarhasti. Gosið hófst um klukkan 2 um nótt en útsending Ríkisútvarpsins hófst tveimur tímum síðar þegar starfsmenn voru ræstir til vinnu í útvarpshúsinu við Skúlagötu. Í þættinum Það gýs í Eyjum eru fyrstu klukkustundirnar í útsendingu Ríkisútvarpsins teknar saman og þannig dregin upp sú brotakennda mynd sem hlustendum útvarpsins var miðlað á fyrstu klukkustundum atburðanna. Við fengum Guðna Tómasson, sem hefur umsjón með þættinum, til að segja okkur betur frá honum.

Og síðasta mánudag, 16.jan. sögðum við frá því í upphafi þáttarins þegar við vorum að rifja upp sögu dagsins að þann dag, 16 janúar árið 1947 hafi verið opnað talsímasamband milli Íslands og Bandaríkjanna í fyrsta sinn. Sigurður Harðarson rafeindavirki heyrði þetta og sendi okkur hljóðupptöku af þessu fyrsta talsímtali vestur um haf auk kafla úr bókinni Rafeindatækni í 150 ár, þar sem þessum viðburði er lýst. Við höfðum samband við Sigurð og fengum hann til að koma í þáttinn til að segja okkur betur frá þessu og við heyrðum brot af þessari merku upptöku frá árinu 1947.

Tónlist í þættinum í dag:

Drullukalt / Langi Seli og skuggarnir (Axel Hallkell Jóhannesson, Jón Þorleifur Steindórsson (Jón Skuggi))

Heimaey / Brynjólfsbúð (Árni Sigfússon)

Grænmetisvísur / Úr sýningu Þjóðleikhússins (Thorbjörn Egner og Kristján frá Djúpalæk)

Í síma / KK (Ólafur Haukur Símonarson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG MELKORKA ÓLAFSDÓTTIR

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Á morgun frumsýnir Lab Loki, leikritið Marat/Sade í leiksjtórn Rúnars Guðbrandssonar. Leikhópurinn er skipaður leikurum á aldrinum 70-90 ára. Við ræðum við leikstjórann og leikkonu í verkinu, Júlíu Hannan, um ferlið, verkið og erindi þess í samtímanum.

Brynja Hjálmsdóttir, skáld, flytur hugleiðingu um tanntöku, tanntúrisma og tannlæknaótta.

Post-dreifing er listahópur eða hreyfing, sem skipuð er ungu listafólki, úr ólíkum áttum grasrótarlistastarfs Reykjavíkur. Samkvæmt aðstandendum Post-dreifingar er markmiðið að tryggja sýnileika og sjálfsnægtir listamanna með samstarfinu. Á morgun kemur út fjórða safnplata undir merkjum Postdreifingar sem kallast drullumall, síðasta Drullumall plata kom út fyrir tæpum þremur árum þar sem haldið er áfram þar sem frá var horfið; að safna saman grasrótartónlistarfólki á einn stað og gefa pláss og sýna með því fjölbreytni tónlistarinnar sem ómar undir yfirborðinu. Rætt er við Einar Karl Pétursson og Simon Hirt.