Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Alfreð Finnsson flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Bogi Ágústsson settist við Heimsgluggann. Fylgishrun norska Verkamannaflokksins frá því að hann tók við völdum fyrir tveimur árum og smygl á áfengi frá Svíþjóð til Noregs voru meðal umfjöllunarefna. Og tíminn; hvernig upplifum við tímann. Sum finnst hann líða ógnarhratt en öðrum finnst hann standa í stað. Hvað veldur?

Hvað ætlarðu að verða þegar þú verður stór Reykjavík? er spurning sem Edda Ívarsdóttir borgarhönnuður hjá Reykjavíkurborg og samstarfsfólk hennar veltir fyrir sér á hverjum degi. Þau vinna að því að gera borgarhönnunarstefnu - Edda sagði okkur frá vinnunni og því sem þarf til að gera borg betri.

Viðurkenning Barnaheilla var veitt á dögunum. Að þessu sinni hlaut hana Össur Geirsson, skólastjóri Skólahljómsveitar Kópavogs. Í umsögn sagði: Össur hefur óbilandi trú á ungu fólki og einstakt lag á að laða fram það besta í hverju og einu barni. Össur spjallaði við okkur um tónlist og börn og þessa trú á unga fólkinu sem er svo mikilvæg en kannski of lítið fer fyrir.

Umsjónarmenn Morgunvaktarinnar eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Tónlist:

Við gengum tvö - Skólahljómsveit Kópavogs

Little lies ? Fleetwood Mac

Fjögur íslensk bítlalög (syrpa) - Skólahljómsveit Kópavogs

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Við fengum Daníel Gunnarsson til að segja okkur sína sögu, en hann hefur frá unga aldri barist við ofþyngd. Eftir að hafa kynnt sér vel efnaskiptaaðgerðir fór hann í magaermisaðgerð fyrir um það bil einu og hálfu ári. Síðan þá hefur hann unnið markvisst með andlegu og líkamlegu heilsuna í kjölfar slíkrar aðgerðar og það er óhætt að segja að líf hans hafi tekið miklum breytingum á þessum 18 mánuðum því fyrir 10 dögum stóð hann uppi á sviði í sundskýlu og tók á móti silfurverðlaunum á bikarmóti í fitness karla. Daníel sagði okkur betur frá þessu ferðalagi í þættinum í dag.

Safa Jemai kom til Íslands frá Túnis fyrir fjórum árum og hefur nýtt tímann vel því hún fór strax að læra íslensku og vinna sem forritari en hefur í dag helgað sig innflutningi á kryddi. Það eru krydd sem móðir hennar þurrkar heima hjá sér í sólinni í Túnis og það hefur ekki verið einfalt að standa í þeirri skriffinsku sem þessu fylgir bæði hér og í Túnis. En nú horfir til betri tíma og í Grósku hefur Safa komið sér fyrir ásamt fleiri litlum sprotafyrirtækjum og Íslendingar hafa tekið vel í að prófa eitthvað nýtt í sinni matargerð. Við skruppum í Grósku og ræddum við Safa Jemai í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Það snjóar / Sigurður Guðmundsson (Norman Newell, Iller Pattacini og Bragi Valdimar Skúlason)

Everywhere / Fleetwood Mac (Christine McVie og Lindsay Buckingham)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Umsjón hefur Birnir Jón Sigurðsson rit- og sviðshöfundur sem vinnur með texta og hið sjónræna. Hann er starfandi leikskáld Borgarleikhússins, hefur gefið út bækur á vegum Forlagsins og Bókabeitunnar og er hluti sviðslistahópanna Ást & karókí og CGFC

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Kjaraviðræður þokast áfram en eru á viðkvæmu stigi. Af orðum framkvæmdastjóra Samtaka atvinnulífsins má ráða að samningar náist næstu daga.

Búast má við þrengslum á Keflavíkurflugvelli á næsta ári. Farþegaspá ISAVIA gerir ráð fyrir hátt í 8 milljónum farþega um flugvöllinn á árinu.

Dvalartími leikskólabarna í Reykjavík verður styttur á næstu vikum. Oddviti Sósíalista í borgarstjórn hefur áhyggjur af foreldrum í erfiðri stöðu.

Sóttvarnayfirvöld í Kína hafa gefið sterklega í skyn að nú sé tímabært að draga úr takmörkunum. Talið er að þetta séu viðbrögð við mótmælum helgarinnar.

Þeir voru fölir og guggnir Reykvíkingarnir sem komu saman að fagna fullveldi við Stjórnarráðshúsið fyrir 104 árum. Háskólasamfélagið fagnar deginum á Bessastöðum í dag.

Óþekktur og alvarlegur sjúkdómur felldi sex hross á Suðurlandi í síðustu viku. Sérgreinadýralæknir lítur málið alvarlegum augum.

Minnst ein starfsstétt verður í verkfalli í Bretlandi á hverjum degi til jóla ef ekki semst. Nú síðast boðuðu sjúkraflutningamenn verkfall.

Brýnt er að boðið verði upp á hraðgreiningapróf fyrir HIV, segir formaður HIV-samtakanna á Íslandi. Hann furðar sig á tregðu heilbrigðisráðuneytis til að heimila notkun prófanna.

Úrslit ráðast í dag í E og F riðlum heimsmeistaramótsins í fótbolta í Katar. Stórlið eiga á hættu að falla úr leik.

Daglegur fréttaskýringaþáttur sem varpar nýju ljósi á það sem efst er á baugi og stundum það sem verðskuldar meiri athygli.

Konumorð, kvenmorð, kvennamorð. Morð á konum. Þjóðfélagið hefur ekki enn komið sér saman um hvað skuli kalla hið óhugnanlega fyrirbæri Femicide eða kynbundin morð á konum. Staðreyndin er sú að flest morð á konum og stúlkum eru vegna kyns þeirra. Í fyrra voru 45.000 konur myrtar af mökum sínum eða öðrum nánum fjölskyldumeðlimum. 1,1 af hverjum hundrað þúsund konum í heiminum sem þýðir að á hverri klukkustund láta að meðaltali 5 konur lífið af völdum einhvers í fjölskyldu þeirra. Þetta kemur fram í nýrru skýrslu UN WOmen um kvenmorð sem kom út á dögunum en þar segir jafnframt að þó kvenmorðum hafi farið fækkandi í Evrópu á árunum 2010 til 2021 hafi ákveðinn viðsnúningur átt sér stað síðan 2020, og þá sérstaklega í sunnan- og vestanverðri álfunni. Þar spilar Covid-19 faraldurinn stórt hlutverk en heimilisofbeldi jókst til muna á meðan samkomutakmarkanir og mikil óvissa voru við lýði. Í því samhengi hefur verið talað um Skuggafaraldurinn en hann var viðfangsefni annarrar skýrslu UN Women frá því í fyrra. Í þættinum í dag skoðar Snorri Rafn Hallsson kvenmorð og skuggafaraldurinn, veltir upp tölum og ástæðum og rýnir í skýrslurnar tvær.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Tómas Grétar Gunnarsson vistfræðingur og forstöðumaður Rannsóknarseturs HÍ á Suðurlandi og Sunna Áskelsdóttir verkefnastjóri Landgræðslunnar: Skógrækt, loftlagsmál og lífriki Íslands. Málþing með þessari yfirskrift var haldið en þar kom fólk saman úr ólíkum áttum og tók stöðuna. Krafa um samvinnu ólíkra sérhæfðra greina er gerð í samræmdri áætlun í landsgræðslu og skógrækt. Sunna og Tómas ræddu um þau mál sem farið var yfir á málþinginu.

Endurflutt efni: Maurar á Íslandi.

Málfsarsmínúta. Ruslarabb.

Raddsvið í leðurblökum - sagt frá nýrri rannsókn.

Umhverfispistill frá Bryndísi Marteinsdóttur um jarðveg.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Una Margrét Jónsdóttir.

Í þættinum verður fjallað um Ríkarð Örn Pálsson, tónsmíðar hans og tónlistarstörf. Ríkarður fæddist 1946 og lést á síðastliðnu ári, 2021. Hann samdi margvísleg tónverk og má þar nefna Píanósvítlur I og II og fagottsónötu auk sönglaga fyrir einsöng og kór. Einnig starfaði hann lengi sem tónlistargagnrýnandi við Morgunblaðið. Þekktastur mun Ríkarður þó vera fyrir þátttöku sína í samnorrænu sjónvarpsspurningakeppninni Kontrapunkti á árunum 1990-1998, en Ríkarður var margfróður um tónlist og tónlistarsögu. Tónsmíðar eftir Ríkarð verða fluttar í þættinum og einnig brot úr viðtölum við hann. Lesari í þættinum er Felix Bergsson. Umsjón hefur Una Margrét Jónsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Lísa Pálsdóttir flakkar um borg og bý.

Ég var að reyna að telja í huganum hversu mörg ný hótel væru í Reykjavík og þá meina ég innan Elliðaáa, ég ruglaðist fljótlega, þau eru svo mörg. Nýlega var nýtt hótel opnað og svo sem ekki alveg tilbúið við horn Lækjargötu og Vonarstrætis. Hótelið heitir Hótel Reykjavík - Saga. Þarna er um að ræða nýbyggingar auk þess sem þrjú eldri hús eru gerð upp, og verða falleg á ný, tvö þeirra hafa fengið að drabbast niður. Björn Skaftason arkitekt hjá Aterlier hannaði hótelið, og auk þess er hann að hanna viðbyggingu við Grand hótel í Sigtúni auk íbúða á gamla Blómavalsreitnum, við heilsum uppá Björn í þættinum. Það eru ekki margar hótelkeðjur hér á landi ? en umrædd hótel eru bæði í eigu Íslandshótela og er þetta nýja í Lækjargötu átjánda hótelið í þeirra eigu. Þegar inn er komið, tekur á móti stór skjár, sem sýnir kampavínsglas sem fyllist hægt og rólega og breytist svo í myndir af gosinu á Suðurnesjum, einnig er hægt að vera með beinar útsendingar á skjánum. það er róleg stemming í lobbýinu, sem er ekki stórt, en tekur vel á móti manni og boðið uppá kaffi og konfekt á borði til hliðar.

Við mælum okkur mót við Ólaf Torfason framkvæmdastjóra og Ólaf Sæmundsson byggingastjóra og ætlum að skoða okkur um

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Í gallerí Stak við Hverfisgötu, er að finna nokkur Svarthol, og inn um eitt þeirra liggja ormagöng alla leið inn í Mengi við Óðinsgötu. Það er myndlistarkonan Sara Riel sem hefur skapað þessi svarthol, í gler, á vegg og á pappír og striga. Við lítum inn í Svartholið með Söru hér rétt á eftir.

Í dag er dagur íslenskrar tónlistar. Að því tilefni kynnum við okkur áratugalanga morgunsöngshefð í Laugarnesskóla. Árið 1951 lagði Ingólfur Guðbrandsson það til að nemendur skólans kæmu saman daglega í sal skólans til söngs. Enn þann dag í dag koma allir saman, nemendur og kennarar, og syngja tvö lög eftir fyrsta tíma dagsins. Þessi góða og skemmtilega hefð er fastur punktur í tilveru skólans og sjá stjórnendur og tónmenntakennarar um undirleik og að leiða sönginn. Tveir af aðstandendum morgunsöngsins, saxófónleikarinn og fyrrum aðstoðarskólastjórinn Kristinn Svavarsson og tónlistarkonan og tónmenntakennarinn Harpa Þorvaldsdóttir segja okkur nánar af hefðinni og samstarfi sínu, sem hófst með þeirra kynnum í Laugarnesskóla.

Og Gauti Kristmannsson segir okkur frá nýjasta nóbelsverðlaunahafanum, hinni frönsku Annie Ernaux, og einu bók hennar sem komið hefur út í íslenskri þýðingu, Staðurinn í þýðingu Rutar Ingólfsdóttur.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Útvarpsfréttir.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Við heyrum fyrstu tvær jóla-örsögur ritlistarnema, sem verða fluttar í Lestinni fram að jólum.

Assa Borg Þórðardóttir kynnti sér samsæriskenningarnar sem hafa sprottið upp í sambandi við tískurisann Balenciaga. Þar sem koma fyrir börn, BDSM og bangsar.

Þann 2. desember verður doktor Anna Guðrún Jónasdóttir áttræð. Af því tilefni flytur Berglind Rós Magnúsdóttir, prófessor við Háskóla Íslands pistil og les úr doktorsritgerð þessarar merku konu, sem fjallar um ástarkraftinn.

Davíð Roach hlustaði á Ungfrú Ísland, nýju plötu hljómsveitarinnar Kvikindi.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Spegillinn 1. desember 2022. Umsjón: Anna Kristín Jónsdóttir. Tæknimaður: Mark Eldred. Stjórn útsendingar: Margrét Júlía Ingimarsdóttir.

Velkomin að Speglinum, umsjón hefur Anna Kristín Jónsdóttir.

Morgundagurinn sker úr um hvort tekst að semja að mati Vilhjálms Birgissonar, formanns Starfsgreinasambandsins. Hægt verði að semja til lengri tíma í haust þegar óvissa verði minni. Ólöf Rún Skúladóttir talaði við hann.

Meirihluti borgarráðs samþykkti í dag sparnaðar og hagræðingaraðgerðir sem eiga að skila rúmlega milljarði króna. Meðal annars á að spara í innkaupum til skóla og stækka og breyta gjaldsvæði bílastæða. Freyr Gígja Gunnarsson segir frá.

Samfylkingin yrði næst stærsti þingflokkurinn með tuttugu og eitt prósent fylgi og fimmtán þingmenn yrði kosið í dag. Þetta kemur fram í nýjum þjóðarpúlsi Gallup. Elsa María Guðlaugs Drífudóttir.

Ekkert lát er á óöldinni sem ríkir í Íran. Forsetinn hvetur fólk til að bjóða erlendum hvatamönnum mótmæla í landinu byrginn. Oddur Þórðarson sagði frá.

Verðhækkanir á þjónustu sérgreinalækna koma niður á heilbrigðiskerfinu síðar meir að sögn Þuríðar Hörpu Sigurðardóttur formanns Öryrkjabandalags Íslands. Ingibjörg Sara Guðmundsdóttir talaði við hana.

------------

Norðurlandasamstarfið breytist við inngöngu Svía og Finna í atlantshafsbandalagið segja nefndarmenn í utanríkismálanefnd sem nú fjallar um breytingar á þjóðaröryggisstefnu. Þar eru undir brýnni mál en nokkru sinni. Anna Kristín Jónsdóttir talaði við Njál Trausti Friðbertsson (D) og Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur (C).

Sameinuðu þjóðirnar fara fram á fimmtíu og einn og hálfan milljarð dollara til að veita á fjórða hundrað milljónum jarðarbúa mannúðaraðstoð á næsta ári. Stærsti hlutinn á að renna til aðstoðar flóttafólki frá Úkraínu. Ásgeir Tómasson tók saman, heyrist í Martin Griffith, framkvæmdastjóri mannúðarmála hjá SÞ og Imogen Foulkes fréttaritari BBC í Genf í Sviss.

Ævintýrið um Öskubusku er mörg hundruð, jafnvel þúsund ára gömul þjóðsaga sem er til í óteljandi útgáfum um allan heim. Í þessum þáttum fáum við að kynnast hinum Öskubuskunum, sem margar hverjar eiga sér myrkari hliðar en Disney Öskubuskan sem í hugum margra er hin eina sanna Öskubuska. Við ferðumst fram og til baka í tíma og rúmi með það að markmiði að gera góða sögu enn betri og kannski hræða okkur dálítið inn á milli með drungalegum tilbrigðum sögunnar.

Umsjón: Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir.

Í þessum tíunda og síðasta þætti í bili förum við hratt yfir sögu og þeysumst um lönd. Við kynnumst þremur Öskubusku-sögum og í einni þeirra er Öskubuska strákur! Við byrjum í Íran og kynnumst sögunni af Mah Pashooni eða stúlkunni með ennismánann, förum svo tvöþúsund ár aftur í tímann til Grikklands hins forna og skoðum söguna um Rhodopis sem hugsanlega var hin upprunalega Öskubuska. Við endum svo á sögunni um Kolbít í öskustó þar sem söguhetjan er karlkyns.

Umsjón: Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir.

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Hlustendum veitt innsýn í efnisskrá tónleika kvöldsins.

Beinar útsendingar frá tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands í Eldborg, Hörpu.

Bein útsending frá aðventutónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands í Eldborg, Hörpu.

*Talestri, forleikur eftir Maríu Antóníu Walpurgis.

*Cessate, omai cessate, úr kantötu RV 684 eftir Antonio Vivaldi.

*Konsert fyrir fiðlu og selló í B-dúr eftir Antonio Vivaldi.

*Ombra mai fu, úr Xerxes eftir Georg Friedrich Händel.

*Vivi tiranno, úr Rodelindu eftir Georg Friedrich Händel.

*Sinfónía nr. 40 eftir Wolfgang Amadeus Mozart.

Einsöngvari: Tim Mead.

Einleikarar: Vera Panitch fiðluleikari og Steiney Sigurðardóttir sellóleikari.

Stjórnandi: Jonathan Cohen.

Kynnir: Guðni Tómasson.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Tómas Grétar Gunnarsson vistfræðingur og forstöðumaður Rannsóknarseturs HÍ á Suðurlandi og Sunna Áskelsdóttir verkefnastjóri Landgræðslunnar: Skógrækt, loftlagsmál og lífriki Íslands. Málþing með þessari yfirskrift var haldið en þar kom fólk saman úr ólíkum áttum og tók stöðuna. Krafa um samvinnu ólíkra sérhæfðra greina er gerð í samræmdri áætlun í landsgræðslu og skógrækt. Sunna og Tómas ræddu um þau mál sem farið var yfir á málþinginu.

Endurflutt efni: Maurar á Íslandi.

Málfsarsmínúta. Ruslarabb.

Raddsvið í leðurblökum - sagt frá nýrri rannsókn.

Umhverfispistill frá Bryndísi Marteinsdóttur um jarðveg.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Við fengum Daníel Gunnarsson til að segja okkur sína sögu, en hann hefur frá unga aldri barist við ofþyngd. Eftir að hafa kynnt sér vel efnaskiptaaðgerðir fór hann í magaermisaðgerð fyrir um það bil einu og hálfu ári. Síðan þá hefur hann unnið markvisst með andlegu og líkamlegu heilsuna í kjölfar slíkrar aðgerðar og það er óhætt að segja að líf hans hafi tekið miklum breytingum á þessum 18 mánuðum því fyrir 10 dögum stóð hann uppi á sviði í sundskýlu og tók á móti silfurverðlaunum á bikarmóti í fitness karla. Daníel sagði okkur betur frá þessu ferðalagi í þættinum í dag.

Safa Jemai kom til Íslands frá Túnis fyrir fjórum árum og hefur nýtt tímann vel því hún fór strax að læra íslensku og vinna sem forritari en hefur í dag helgað sig innflutningi á kryddi. Það eru krydd sem móðir hennar þurrkar heima hjá sér í sólinni í Túnis og það hefur ekki verið einfalt að standa í þeirri skriffinsku sem þessu fylgir bæði hér og í Túnis. En nú horfir til betri tíma og í Grósku hefur Safa komið sér fyrir ásamt fleiri litlum sprotafyrirtækjum og Íslendingar hafa tekið vel í að prófa eitthvað nýtt í sinni matargerð. Við skruppum í Grósku og ræddum við Safa Jemai í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Það snjóar / Sigurður Guðmundsson (Norman Newell, Iller Pattacini og Bragi Valdimar Skúlason)

Everywhere / Fleetwood Mac (Christine McVie og Lindsay Buckingham)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Við heyrum fyrstu tvær jóla-örsögur ritlistarnema, sem verða fluttar í Lestinni fram að jólum.

Assa Borg Þórðardóttir kynnti sér samsæriskenningarnar sem hafa sprottið upp í sambandi við tískurisann Balenciaga. Þar sem koma fyrir börn, BDSM og bangsar.

Þann 2. desember verður doktor Anna Guðrún Jónasdóttir áttræð. Af því tilefni flytur Berglind Rós Magnúsdóttir, prófessor við Háskóla Íslands pistil og les úr doktorsritgerð þessarar merku konu, sem fjallar um ástarkraftinn.

Davíð Roach hlustaði á Ungfrú Ísland, nýju plötu hljómsveitarinnar Kvikindi.