Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Arnaldur Máni Finnsson flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Gunnar Jakobsson varaseðlabankastjóri fór yfir breyttar áherslur Seðlabanka Íslands varðandi loftslagsmál en bankinn hefur gefið út sérstaka yfirlýsingu í loftlagsmálum og skuldbindur sig til tiltekinna aðgerða sem varða bæði bankann sjálfan og fjármálafyrirtækin í landinu. Gunnar segir að þessi breytta sýn bankans sé í samræmi við það sem margir aðrir seðlabankar eru að gera. Hér á landi skipti meðal annars máli áherslur og metnaðarfull markmið sem Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri hafi sett og aðkoma ungs fólks sem vinnur í bankanum. Loftslagsmálin eru mál málanna og þar þurfi allir að koma að. Hlýnun sjávar geti haft mikil áhrif á íslenskan sjávarútveg og aurflóð eins og urðu á Seyðisfirði fyrir tæpu ári hafa mikil áhrif.

Valmundur Valmundsson, formaður Sjómannasambandsins, fór yfir stöðuna í kjaramálum sjómanna en þing Sjómannasambandsins verður sett í dag. Kjarasamningar hafa verið lausir frá því í desember 2019 og upp úr viðræðum slitnaði í haust. Kjaramálin verða rædd á þinginu og ef það samþykkir að grípa til aðgerða gæti verkfall hafist snemma á næsta ári. Á sama tíma og loðnuvertíðin verður í fullum gangi. Öryggismál sjómanna og loftslagsmál verða einnig rædd á þinginu sem stendur í dag og á morgun.

Bogi Ágústsson settist við Heimsgluggann upp úr klukkan átta og minkamálið stóra í Danmörku var rætt. Mette Frederiksen forsætisráðherra boðaði til blaðamannafundar í gærkvöldi til að ræða um horfin smáskilaboð. Þar upplýsti hún að Barbara Bertelsen, ráðuneytisstjóri í forsætisráðuneytinu, hefði ráðlagt sér í júní í fyrra, sem sé áður en minkamálið kom upp, að stilla síma sinn þannig að sms-skeytum væri eytt eftir 30 daga. Bogi ræddi einnig um bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs en grænlenski rithöfundurinn Niviaq Korneliussen hlaut þau fyrir skáldsöguna Blómadalinn. Það er nafnið á kirkjugarðinum við Tasiilaq. Blómadalurinn fjallar um vanda ungs fólk á Grænlandi og ekki síst tíð sjálfsvíg.

Svala Jóhannesdóttir, sérfræðingur í skaðaminnkun og fyrrverandi verkefnastýra Frú Ragnheiðar og Konukots, sat norræna ráðstefnu í Ósló um síðustu helgi þar sem fjallað var um vímuefnamál með áherslu á gagnreyndar aðferðir á sviði stefnu, löggjafar og skaðaminnkunnar. Að sögn Svölu eru Norðmenn framarlega í skaðaminnkandi úrræðum og er verið að opna viðhaldsmeðferðir með heróíni- og amfetamín-skyldum lyfjum fyrir fólk sem er háð örvandi vímuefnum í æð. Á Íslandi og í Noregi er almennur stuðningur landsmanna við afglæpavæðingu á neysluskömmtun og sýnir rannsókn Félagsvísindastofnunar Háskóla Íslands að 60% Íslendinga eru h

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Andri Yrkill Valsson

Tæknimaður: Markús Hjaltason

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Steinunn Birna segir frá óperunni La Traviata og það sem framundan er í Íslensku óperunni.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Sérfræðingur vikunnar var sjúkraþjálfarinn góðkunni Gunnar Svanbergsson. Margir eru orðnir stirðir og stífir eftir alla þessa inniveru vegna heimsfaraldursins, vegna heimavinnu við tölvuna og svo mætti lengi telja upp. Nú er að skella á vetur sem takmarkar að einhverju leyti útiveru en þá er nú gott að geta leitað í viskubrunn sjúkraþjálfarans en Gunnar sagði okkur í fyrri hlutanum frá til dæmis sambandi öndunar og streitu og í seinni hlutanum svaraði hann spurningum sem hlustendur sendu inn í pósthólf þáttarins [email protected].

Í lok þáttar heyrðum við í Hlédísi Sveinsdóttur, en hún er ein aðstandenda tónlistarhátíðarinnar Heima-Skaga þar sem hægt verður að labba á milli meðal annars heimila á Akranesi á laugardagskvöld og njóta lifandi tónlistar.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Útvarpsfréttir.

Hádegið er daglegur fréttaskýringaþáttur í umsjón Guðmundar Björns Þorbjörnssonar og Katrínar Ásmundsdóttur. Fjallað er um innlend og erlend fréttamál, menningu, íþróttir og daglegt líf. Fréttaskýringar, samtöl og umræður um það sem er efst á baugi.

Stærsta hörmungasvæði heims er Jemen að mati sérfræðinga Sameinuðu þjóðanna og hvergi í heiminum eru fleiri í alvarlegri nauð. 29 milljónir búa í landinu og af þeim eru 24 milljónir algjörlega háðar alþjóðlegri mataraðstoð, það er svipaður fjöldi og býr í allri Ástralíu. Þar braust út borgarastríð árið 2015, stríð sem stundum er kallað gleymda stríðið - þar sem fókus vestrænna miðla hefur veirð annarsstaðar, meðal annars á átökunum í Sýrlandi. Um 100.000 manns hafa látist í þessum, þar af um 12.000 óbreyttir borgarar, og um 50.000 særst. Sér í lagi hafa stríðsátökin komið illa niður á jemenskum börnum. Gunnar Hrafn Jónsson, blaðamaður og sérfræðingur í málefnum Mið-Austurlanda, ræðir um þessi átök við okkur í fyrri hluta þáttarins.

Hin unga bandaríska Gabrielle Petito var myrt. Talið er að Brian Laundrie, unnusti hennar og ferðafélagi, hafi tekið hana kyrkingartakinu sem varð að endingu dánarorsök hennar. Því miður er það ekki einsdæmi að kona látist vegna ofbeldis í nánu sambandi, en eins og við vitum eru dæmin æðimörg. Samt einhverra hluta vegna hefur þetta einstaka mál náð að fanga athygli fjölmiðla og netverja á heimsvísu. Almenningur hefur fundið sig knúinn til að taka þátt í rannsókn málsins í netheimum og á samfélagsmiðlum. Og sú þátttaka athugula samfélagsmiðlanotenda leiddi til dæmis til þess að lík hennar fannst að endingu. En hvað er það við einmitt þetta mál sem kallaði svo á athygli fjölmiðla og samfélagsmiðlanotenda - og hélt henni og þeim við efnið? Við spyrjum Mar­gréti Valdi­mars­dótt­ur, doktor í afbrota­fræði og dós­ent í lög­reglu­fræðum við Háskól­ann á Akur­eyri, nánar út í það í seinni hluta þáttarins.

Hádegið er fréttaþáttur sem er á dagskrá alla virka frá 12 til 13 í umsjón Guðmundar Björns Þorbjörnssonar og Katrínar Ásmundsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Sóttvarnalæknir segir að stjórnvöld þurfi að íhuga alvarlega að grípa til hertra sóttvarnaaðgerða. 144 kórónuveirusmit greindust innanlands í gær. Aðeins tvívegis frá upphafi faraldursins hafa greinst fleiri smit hér á landi, en aldrei hafa fleiri greinst utan sóttkvíar. Hópsmit er komið upp á Akranesi þar sem fimmtíu manns greindust í gær.

Menningarmálaráðherrar Norðurlandanna hafa samþykkt aukið fé til norræns menningarstarfs en fyrirhugaður niðurskurður hafði verið harðlega gagnrýndur. Þá fær Norræna húsið í Reykjavík aukið fjármagn vegna aðkallandi viðgerða.

Undirbúningskjörbréfanefnd vegna talningar atkvæða í Norðvesturkjördæmi er enn að störfum og ekki ljóst hvenær þeim lýkur. Formenn stjórnarflokkanna stefna að því að kynna nýja ríkisstjórn í lok næstu viku.

Utanríkisráðuneytið biðlar til Íslendinga í Eþíópíu að skrá sig hjá danska sendiráðinu þar í landi vegna sívaxandi stríðsátaka í landinu. Rannsóknarnefnd á vegum Sameinuðu þjóðanna segir mögulega stríðsglæpi hafa verið framda af báðum stríðandi fylkingum.

Átta mánaða seinkun er fyrirsjáanleg á framkvæmdum við Hólasandslínu, nýrrar háspennulínu frá Hólasandi til Akureyrar. Starfsmenn verktakans frá Bosníu eru á heimleið og koma ekki til landsins aftur fyrr en næsta vor.

Leysingar á Hofsjökli voru óvenju miklar í sumar. Útlit er fyrir að Langjökull verði horfinn fyrir aldarlok og Hofsjökull fyrir lok næstu aldar.

Dánarfregnir.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Hvað eru kol? - Sigurður Steinþórsson, prófessor emiritus í jarðfræði.

Orkuskipti í flugi - Jens Þórðarson rekstrarstjóri flugrekstrarsviðs Icelandair.

Umhverfisáhrif í byggingariðnaði - Arnhildur Pálmadóttir arkitekt.

Umhverfispistill: Stefán Gíslason

Útvarpsfréttir.

Um hlutverk dýrlinga í íslensku mannlífi fyrr á öldum.

Átta þátta röð um dýrlingatrú á Íslandi á fyrri öldum. Enda þótt reynt væri að uppræta tignun dýrlinga hér á landi eftir að mótmælendatrú tók við af hinni kaþólsku á 16. öld reyndist dýrlingatrúin furðu lífseig. Jafnvel eftir siðaskipti voru ort og sungin kvæði um dýrlinga, og þeir rötuðu inn í þjóðtrú og þjóðsögur. Í þáttunum verður fjallað um íslenska menningu tengda dýrlingum: tónlist, ljóð, sögur og þjóðtrú. Nokkrar tónsmíðar úr íslenskum fornhandritum voru hljóðritaðar sérstaklega fyrir þættina í flutningi Benedikts Kristjánssonar söngvara. Í fyrsta þætti verður sjónum beint að fjórum dýrlingum: Antoníusi, Agnesi, Páli og Brígið, og reynt verður að svara ýmsum spurningum, svo sem þessum: Hvaða kraftaverk gerði heilagur Antoníus á Íslandi árið 1417? Af hverju á að gefa hröfnum á Pálsmessu? Hver var Flauta-Bríet? Umsjón með þáttunum hefur Una Margrét Jónsdóttir.

Meðal þeirra dýrlinga sem koma við sögu í þessum þætti eru Anna móðir Maríu meyjar, Ólafur helgi Noregskonungur, Ágústínus, Lárentíus, Egidíus og Máritíus. Ólafur helgi var vinsæll dýrlingur á Norðurlöndum, en ekki er víst að líf hans þætti kristilegt nú á dögum. Margir Íslendingar ortu um hann kvæði og einnig eru til um hann íslenskar þjóðsögur, en samkvæmt einni þeirra á hann að hafa kveðist á við tröllskessu þegar hann var fimm ára. Helgisaga af Ágústínusi hefur einnig ratað inn í íslenskar þjóðsögur og heitir þar „Heimski presturinn". Máritíus var eini miðaldadýrlingurinn sem var svartur á hörund, en nóttina eftir messu hans, árið 1241, var unnið verk sem illræmt hefur orðið í Íslandssögunni. Umsjón með þættinum hefur Una Margrét Jónsdóttir. Lesarar eru Kristján Franklín Magnús og Jórunn Sigurðardóttir.

Útvarpsfréttir.

Lísa Pálsdóttir flakkar um borg og bý.

Við lifum í heimi, sem við höfum ekki lært að skoða, segir Marc Augé í Non Lieux. Eða Non places, sem hvorki hafa sögu nér sál, staðir þar sem félagsleg sambönd geta ekki dafnað. Ég tel mikilvægt að horfa á þátíð, nútíð og framtíð í allri skynjun í lífinu. Og það gildir vissulega um mótun umhverfis, sem tvinnast á flókinn hátt saman borgum og landslagi.

Þannig hljóma upphafsorð í væntanlegu riti um skipulag og borgarmyndun sem ber heitið Fléttað inn í borgarvefinn og landslagið, eftir Gunnlaug Stefán Baldursson arkitekt. Við ætlum að heilsa uppá Gunnlaug í þætti dagsins og fá okkur göngutúr um miðborg Reykjavíkur. Við mæltum okkur mót að morgni dags í nýuppgerðu húsnæði Máls og Menningar

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Hér er saga sem fær hjarta þitt til að bresta. Á þessari setningu úr ljóðinu Blý eftir bandaríska ljóðskáldið Mary Oliver hefst pistill Dags Hjartarsonar í dag. Hugleiðingar um himbrima og heimkynni þeirra, flytja pistlahöfund að hugmyndum samfélags okkar mannanna um heimili og heimilisleysi.

Við getum kannski pakkað sársauka annara inn í fjögurra fermetra kassa í atvinnuhúsnæði á Höfða, en það er algjör misskilningur að halda að þessir kassar springi ekki framan í okkur.

Heimkynni er líka hugmynd sem kemur fyrir í Heimildamyndin Hvunndagshetjur sem frumsýnd er í kvöld í Bíó Paradís. Myndin fjallar um fjórar konur sem eiga það sameiginlegt að hafa búið á Íslandi í tuttugu ár. Þær eru fæddar í Bosníu, Jamaíku, Póllandi og Tyrklandi, og allar hafa þær sína sögu af því hvað leiddi þær til Íslands. Við ræðum við Magneu Björk Valdimarsdóttur, höfund myndarinnar.

Við heyrum af öðrum höfundi, pólska vísindaskáldsagnahöfundinum Stanislaw Lem. Lem hefði orðið hundrað ára í ár og af því tilefni efnir pólska sendiráðið í samstarfi við Háskóla Íslands til kvikmyndahátíðar í Veröld, húsi Vigdísar.

Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir ræðir við þær Anastasiu Glogovska og Mariu Krasnodebska frá Sendiráði Póllands á Íslandi um pólska skáldið Stanislaw Lem.

Og Við fáum að heyra hvað bókarýni Víðsjár, Grétu Sigríði Einarsdóttur, fannst um nýjustu skáldsögu Einars Kárasonar, Þung ský.

Útvarpsfréttir.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Tónlistarmaðurinn Birnir gaf út sína aðra breiðskífu Bushido fyrir þremur vikum. Platan vakti mikla athygli og lög af henni sitja enn ofarlega á listum yfir mest streymdu lög á Íslandi. ÍDavíð Roach Gunnarsson tónlistargagnrýnandi er einn þeirra sem hefur verið að hlusta og flytur okkur pistil um plötuna í Lest dagsins.

hljómsveitin Inspector Spacetime heimsækir okkkur undir lok þáttar. Tríóið byrjaði að gera sína skankaskekjandi dans-og-bánstónlist í fyrsta covid-samkomubanninu, og hefur notið sífellt meiri vinsælda. Þau eru nýbúin að gefa frá sér enn eitt stuðlagið, Bára, spila á tvennum tónleikum um helgina, og það eru bókstaflega allir að reyna að ná í þau.

Og við heyrum sögu af ríkismiðli sem vann ekki heimavinnuna sína.

Hljómboxið eru stórskemmtilegir spurningaþættir fyrir alla fjölskylduna þar sem krakkar og foreldrar þeirra keppa í því að hlusta.

Við heyrum ýmis skemmtileg brot úr kvikmyndum og sjónvarpsþáttum, sturtusöngvarinn syngur fyrir okkur vel valin lög, við heyrum orð borin fram aftur á bak, reynum að greina dýrahljóð og skringilega útsett lög svo eitthvað sé nefnt.

Umsjón: Ingibjörg Fríða Helgadóttir

Keppendur dagsins eru vinkonurnar Edda og Elfur en þær hafa fengið mæður sínar í lið með sér og nú verður forvitnilegt að vita hversu vel þessar mæðgur geta hlustað. Sturtusöngvarinn syngur af innlifun, við heyrum brot úr Hollywood mynd sem búið er að þýða á íslensku, reynum að átta okkur á hvar leynistaður dulmálskóðarans er og svo framvegis. Stórskemmtileg keppni framundan í Hljómboxi dagsins!

Keppendur

Edda Jóhannesdóttir (Fossarnir)

Fanney Karlsdóttir (Fossarnir)

Elfur Hersteinsdóttir (Býflugurnar)

Elínborg Hákonardóttir (Býflugurnar)

Umsjón: Ingibjörg Fríða Helgadóttir

Leikarar og sturtusöngvarar: Rúnar Freyr Gíslason, Ragnhildur Steinunn Jónsdóttir og Karl Pálsson

Hljóðvinnsla: Georg Magnússon

Dánarfregnir.

Bein útsending frá tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands í Eldborgarsal Hörpu.

Hljóðritun frá tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands í Eldborg, Hörpu 3. nóvember

Á efnisskrá:

*If My Complaints Could Passions Move eftir John Dowland.

*Lachrymae eftir Benjmain Britten.

*Les Amusements úr Three Studies from Couperin eftir Thomas Adés.

*La Valse eftir Maurice Ravel.

Einleikari: Þórunn Ósk Marinósdóttir.

Einsöngvari: Benedikt Kristjánsson.

Stjórnandi: Eva Ollikainen.

Kynnir: Halla Oddný Magnúsdóttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Sérfræðingur vikunnar var sjúkraþjálfarinn góðkunni Gunnar Svanbergsson. Margir eru orðnir stirðir og stífir eftir alla þessa inniveru vegna heimsfaraldursins, vegna heimavinnu við tölvuna og svo mætti lengi telja upp. Nú er að skella á vetur sem takmarkar að einhverju leyti útiveru en þá er nú gott að geta leitað í viskubrunn sjúkraþjálfarans en Gunnar sagði okkur í fyrri hlutanum frá til dæmis sambandi öndunar og streitu og í seinni hlutanum svaraði hann spurningum sem hlustendur sendu inn í pósthólf þáttarins [email protected].

Í lok þáttar heyrðum við í Hlédísi Sveinsdóttur, en hún er ein aðstandenda tónlistarhátíðarinnar Heima-Skaga þar sem hægt verður að labba á milli meðal annars heimila á Akranesi á laugardagskvöld og njóta lifandi tónlistar.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Hvað eru kol? - Sigurður Steinþórsson, prófessor emiritus í jarðfræði.

Orkuskipti í flugi - Jens Þórðarson rekstrarstjóri flugrekstrarsviðs Icelandair.

Umhverfisáhrif í byggingariðnaði - Arnhildur Pálmadóttir arkitekt.

Umhverfispistill: Stefán Gíslason

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Tónlistarmaðurinn Birnir gaf út sína aðra breiðskífu Bushido fyrir þremur vikum. Platan vakti mikla athygli og lög af henni sitja enn ofarlega á listum yfir mest streymdu lög á Íslandi. ÍDavíð Roach Gunnarsson tónlistargagnrýnandi er einn þeirra sem hefur verið að hlusta og flytur okkur pistil um plötuna í Lest dagsins.

hljómsveitin Inspector Spacetime heimsækir okkkur undir lok þáttar. Tríóið byrjaði að gera sína skankaskekjandi dans-og-bánstónlist í fyrsta covid-samkomubanninu, og hefur notið sífellt meiri vinsælda. Þau eru nýbúin að gefa frá sér enn eitt stuðlagið, Bára, spila á tvennum tónleikum um helgina, og það eru bókstaflega allir að reyna að ná í þau.

Og við heyrum sögu af ríkismiðli sem vann ekki heimavinnuna sína.