Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Heiðrún Helga Back flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Launamál þingmanna og æðstu ráðamanna þjóðarinnar voru meðal annars til umræðu í spjalli um efnahag og samfélag í dag við Þórð Snæ Júlíusson í dag, en þau fá ágæta launahækkun í júlí.

Þýski jafnaðarmannaflokkurinn SPD fagnar 160 ára afmæli um þessar mundir en flokkurinn er einn elsti starfandi stjórnmálaflokkur heims. Á ýmsu hefur gengið í langri sögu flokksins, hann fer með stjórn Þýskalands í dag en mælist ekki vel í könnunum. Arthúr Björgin Bollason fjallaði um flokkinn í Berlínarspjalli dagsins. Hann sagði líka frá svonefndum ásteytingarsteinum, minnisvörðum um fórnarlömb nasismans, og tíðindi úr þýska fótboltanum.

Í dag er alþjóðlegur dagur MS-sjúkdómsins. Hjördís Ýr Skúladóttir, formaður MS-félagsins á Íslandi, var gestur Morgunvaktarinnar að því tilefni. Hún sagði frá sjúkdómnum og þeirri þróun sem orðið hefur í meðferð hans á síðustu árum, og starfi MS-félagsins. Einkenni sjúkdómsins geta verið mjög ólík hjá sjúklingum og mis alvarleg, en lyf koma að miklu leyti í veg fyrir MS-köst.

Tónlist:

Enfin le printemps - Edit Piaf

Mr. Bojangles - Jerry Jeff Walker

Mr. Bojangles - Nina Simone

Kletturinn - Mugison

Umsjón:

Vera Illugadóttir og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Róbert Jóhannsson

Tæknimaður: Þorbjörn Gísla Kolbrúnarson

Útvarpsfréttir.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Ungu fólki sem er ekki í vinnu, námi eða starfsþjálfun hefur fjölgað í Evrópu síðustu ár. Afleiðingar fyrir þennan hóp geta verið margvíslegar eins og verri andleg og líkamleg heilsa. Brottfall úr skóla á Íslandi er með því hæsta í Evrópu og ungum karlmönnum sem fá örorkugreiningu hefur fjölgað milli ára, algengasta ástæðan eru geðraskanir. Við ræddum við Petrínu Freyju Sigurðardóttur félagsfræðing og sérfræðing í starfsendurhæfingu um meistararitgerð hennar þar sem hún tekur viðtöl við nokkra unga menn sem dottið hafa úr skóla og vinnu.

Við kíktum í heimsókn til listakonunnar Jonnu Jónborgar Sigurðardóttur á Akureyri. Jonna er þekkt fyrir að búa til ýmsar verur og fyrirbæri úr textíl. Nú síðast hefur hún til að mynda verið að hekla hina ýmsu sjúkdóma, sína eigin sjúkdóma og annarra. Og um hvítasunnuhelgina hélt hún sýningu þar sem hún sýndi móðursýki prjónaða í hinum ýmsu útgáfum. Við spjölluðum við Jonnu og forvitnumst um lífið og tilveruna.

Við ræddum við Elínu Björk um veðrið og það er af nógu að taka á því sviði enda búum við á Íslandi þar sem veðrið breytist hratt.

Tónlist í þættinum í dag:

Landíbus með jökri( Nú hvaða hvaða)/Íkorni

4.30/Solveig Slettahjell(Solveig Slettahjell og Peter Kjellsby)

Words/Bee Gees (Bee Gees)

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Umsjón hefur Doktor Kristinn R. Þórisson, prófessor í tölvunafræði við Háskólann í Reykjavík og stjórnandi Vitvélastofnunar Íslands se.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Daglegur fréttaskýringaþáttur sem varpar nýju ljósi á það sem efst er á baugi og stundum það sem verðskuldar meiri athygli.

Það er ekkert rosalega langt síðan maraþonhlauparar voru talin þau allra hörðustu í bransanum. Leggjalöng og mjó, með grjótharðan kvið, tálgaða kjálka og einbeitt augnaráð. Maraþon er 42 kílómetrar, eins og frá Gróttu að Grundartanga. En nú heyrum við ítrekaðar fréttir af venjulegu fólki, ekki langt úti í heimi, sem hleypur dögum og sólarhringum saman upp um fjöll og firnindi, og klárar mörg hundruð kílómetra. Þetta eru ofurhlauparar.

Sunna Valgerðardóttir fjallar um ofurhlaup í Þetta helst og ræðir við Gunnlaug A. Júlíusson, einn stofnanda Félags 100 kílómetra hlaupara á Íslandi, og Þórdísi Jónu Hrafnkelsdóttur, hlaupara og hjartalækni.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Við ætlum að forvitnast um Samninginn um alþjóðverslun með tegundir í útrýmingarhættu - CITES. Ísland hefur verið aðili að samingnum síðan árið 2000. Sigurður Þráinsson deildarstjóri hjá umhverfis- orku- og loftslagsráðuneytinu þekkir samninginn í hörgul. Hann sest hjá okkur eftir smástund.

Garðeigendum og öðru áhugafólki um trjágróður og plöntur er öllu lokið og gerði nýafstaðin Hvítasunnuhelgi útslagið að því er virðist, í það minnsta suðvestanlands. Laufblöð, blóm og brum hefur fokið af trjám og runnum og þau standa eftir ber, blóm og garðagróður hefur visnað, allt er brúnt eða dautt og bara fátt sem minnir á vor eða sumar. Hefur þetta vor vinda vætu og kulda drepið allt og er sumrinu í garðinum aflýst? Guðríður Helgadóttir garðyrkjusérfræðingur kemur til okkar.

Málfarsmínúta er svo á sínum stað og við fáum svo Brynhildi Pétursdóttur ritstjóra neytendablaðsins í spjall um netsvindl, en sífellt fleiri svikahrappar virðast útbúa auglýsingar á facebook með tilboðum sem eru of góð til að vera sönn - en fjölmörg falla engu að síður fyrir.

Útvarpsfréttir.

Íslensk jaðartónlist úr ýmsum áttum frá ýmsum hliðum. Umsjón: Árni Matthíasson

Sóley Sigurjónsdóttir, sem notar listamannsnafnið Sól Ey, hefur velt fyrir sér skilgreiningunni á hljóðfæri. Hún hefur samið tónlist meðal annars fyrir fyrir hanska og gólfmottu sem tengd eru við hreyfiskynjara og tölvu og er með í undbúningi það sem kalla mætti sinfóníu fyrir dansara. Umsjón: Árni Matthíasson.

lagalisti:

Óútgefið - Vagabond

Óútgefið / Soundcloud - Og svo varð allt hvítt

Óútgefið / Soundcloud - Skrítla

Óútgefið / Vimeo - O + Beygja

Óútgefið - Materize

Útvarpsfréttir.

Umsjónarmaður spjallar um hvaðeina milli himins og jarðar, oft af sögulegu tagi, les forvitnilega texta úr ýmsum áttum, bæði íslenska og erlenda, og reynir af öllum mætti að hafa ofan af fyrir hlustendum þá klukkustund sem þátturinn stendur. Umsjón: Illugi Jökulsson.

Stefán Filippusson fæddist 1870 í Vestur-Skaftafellssýslu og ólst þar upp. Hann var bóndi í Borgarfirð eystra og var m.a. fylgdarmaður erlendra ferðamanna sem komu til landsins.

Árni Óla skráð æviminningar Stefáns Filippussonar, sem komu út í bókinni Fjöll og firnindi. Illugi Jökulsson les frásögn úr bókinni sem heitir Einkennilegur ferðalangur. Þar segir frá ferð sem Stefán fór í með erlendan ferðamann sem hét Stuart sem kom þrisvar til Íslands, en Stefán var fylgdarmaður hans í tvígang.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Tónlistarmaðurinn Gunnar Jónsson Collider gaf í gær út sína aðra breiðskífu sem kallast S.W.I.M hjá plötuútgáfunni A strangely isolated place. Þar er á ferð sveimtónlist, ambient tónlist í sex hlutum og tónlistin er enn fremur glædd lífi með vídjóverki eftir listarkonuna Örnu Beth þar sem umhverfin 6 taka á sig draumkennda mynd, ferðalag í gegnum órætt landslag. Við settumst niður með Gunnari í síðustu viku og ræddum sveimtónlist og sterk tengsl hennar við vísindaskáldskap, gervigreind og austurlenska heimspeki.

Hvað kemur til að par á miðjum aldri hættir sambandi sínu og fjárhagsstöðu til þess að feta í fótspor feðranna og gerast trillusjómenn? Það er ekki beint mikið um nýliða í stétt strandveiðisjómanna en þau Rut Sigurðardóttir og Kristján Torfi Einarsson ákvaðu að láta slag standa og gera út trilluna Skuld frá Rifi á Snæfellsnesi.

Kannski vegna þess að þorskurinn hefur ekki klikkað síðan þjóðin mætti á skerið, eins og Kristján Torfi benti á í spjalli okkar. Þar að auki ákvað Rut að gera heimildamynd um fyrsta ár þeirra á Skuld og afraksturinn var frumsýndur á heimildamyndahátíðinni Skjaldborg um liðna helgi þar sem hún vann hvatningarverðlaun dómnefndarinnar.

Þau Rut og Kristján segja ekki nægilega vel hlúð að atvinnugreininni og hafa áhyggjur af stöðu hennar. Myndin átti í fyrstu að vera heimild um þær pólitísku vangaveltur en úr varð persónulegt ferðalag inn í heim strandveiðanna.

Útvarpsfréttir.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Einkaflug, eðalvagnar, pólitísk refskák, stjórnarfundir, orðfimi, andlegt ofbeldi og miskunnarlaust valdatafl. Bandarísku sjónvarspþættirnir Succession kláruðust um helgina. Lokaþátturinn var rosalegur! Við kryfjum Succession til mergjar með tveimur heitum aðdáendum þáttanna, Ernu Einarsdóttur fatahönnuði og Þórunni Sigurðardóttur leikstjóra. Við tölum um bisnesslingó, tísku, Greg frænda, Shakespeare og lokasenuna.

Heiða Vigdís Sigfúsdóttir heimsækir veitingastaði hér á landi sem sérhæfa sig í matarmenningu annara þjóða. Í Suðupottinum í dag heimsækir hún La poblana, mexíkóskan veitingastað á Laugavegi 2.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Spegillinn 30. maí 2023.

Kolbrún Halldórsdóttir formaður BHM furðar sig á launahækkun ráðamanna, einungis tveimur mánuðum eftir samið var við ríkið og BHM félagar þurftu að sætta sig við krónutöluhámark.

Matvælastofnun rannsakar hvort fuglaflensa varð fjölda lunda á Faxaflóa að aldurtila.

Bandarísk stjórnvöld segjast ekki styðja árásir innan Rússlands. Tvö íbúðarhús í Moskvu urðu fyrir drónaárás í morgun. Rússlandsforseti kennir Úkraínu um árásirnar en Úkraínumenn neita sök. Gunnhildur Kjerúlf Birgisdóttir sagði frá.

Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra segir skynsamlegt að leyfa áfram tollfrjálsan innflutning landbúnaðarvara frá Úkraínu. Tímabundin tollaundanþága fellur að óbreyttu niður um mánaðamótin. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir formaður Viðreisnar sakar ríkisstjórnina um seinagang

Íslenskir framleiðendur niðursoðinnar þorsklifrar anna ekki eftirspurn vegna vinsælda á erlendum markaði segir Dagur Arnarsson, rekstrarstjóri hjá Iðunni Seafood. Sigrún Þuríður Runólfsson ræddi við hann.

-------------------

Blikur eru á lofti á húsnæðismarkaði, segir Anna Guðmunda Ingvarsdóttir aðstoðarforstjóri Húsnæðis og mannvirkjastofnunar. Hún hefur áhyggjur af samdrætti í íbúðabyggingum - það auki enn á húsnæðisvanda fólks eftir tvö til þrjú ár. Hún hvetur til þess að staðið sé við áætlun um byggingu 4000 þúsund íbúða á ári næstu árin. Ragnhildur Thorlacius ræddi við Önnu Guðmundu.

Ekkert miðar í samningsátt í deilu BSRB og sveitarfélaga. Helst steytir á kröfu BSRB um hækkanir sem miðist við ársbyrjun en ekki 1. apríl þegar fyrri samningur rann út. Lára V. Júlíusdóttir, lögmaður og sérfræðingur í vinnurétti segir að hægt sé að fara með ýmis mál til Félagsdóms en þau verði þá annað hvort að varða brot á kjarasamningi eða á lögum um stéttarfélög og vinnudeilur. Krafa um leiðréttingu á launum sem var löngu gerður og er runninn út á ekki undir Félagsdóm. Anna Kristín Jónsdóttir ræddi við Láru.

Von er á öllum utanríkisráðherrum NATO til Oslóar á morgun ? öllum nema utanríkisráðherra Tyrklands. Sjálfgefið er að rætt verður um möguleg stríðslok í Úkraínu og stefnuna eftir það. Mörg sömu ríki senda sína ráðherra og komu á Evrópuráðsfundinn í Hörpu. Gísli Kristjánsson fréttaritari í Noregi sagði frá.

Umsjón: Anna Kristín Jónsdóttir. Tæknimaður: Þorbjörn Gísla Kolbrúnarson. Stjórn útsendingar: Margrét Júlía Ingimarsdóttir.

Þáttur fyrir forvitna krakka og aðra fjölskyldumeðlimi. Sigyn Blöndal segir frá uppfinningum og algengum hlutum í umhverfi okkar á upplýsandi hátt.

Í Sögu hlutanna í vetur erum við búin að fara yfir sögu bílsins og flugvélarinnar og nú ætlum við að fræðast um skip. Við förum hratt yfir sögu, allt frá skinnbátum til tæknilegra skipa eins og við þekkjum í dag. Hvernig haldast skip á floti? Við heyrum einnig hvernig menn rötuðu áður en áttavitinn kom til sögunnar, við fáum að heyra hvað er landhelgi og hvort við höfum einhverntímann lent í veseni út af henni og heyrum af Þorskastríðunum. Sérfræðingur þáttarins er: Hilmar Snorrason

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Tónleikahljóðritanir frá Sambandi evrópskra útvarpsstöðva.

Umsjón: Bergljót Haraldsdóttir og Guðni Tómasson.

Hljóðritun frá tónleikum Fílharmóníusveitar Berlínar sem fram fóru í Philharmonie tónlistarhúsinu í Berlín, 11. maí s.l.

Á efnisskrá eru verk eftir Gabrielu Ortiz, Alberto Ginastera og Charles Ives.

Einleikari: Sergio Tiempo píanóleikari.

Stjórnandi: Gustavo Dudamel.

Umsjón: Guðni Tómasson.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Við ætlum að forvitnast um Samninginn um alþjóðverslun með tegundir í útrýmingarhættu - CITES. Ísland hefur verið aðili að samingnum síðan árið 2000. Sigurður Þráinsson deildarstjóri hjá umhverfis- orku- og loftslagsráðuneytinu þekkir samninginn í hörgul. Hann sest hjá okkur eftir smástund.

Garðeigendum og öðru áhugafólki um trjágróður og plöntur er öllu lokið og gerði nýafstaðin Hvítasunnuhelgi útslagið að því er virðist, í það minnsta suðvestanlands. Laufblöð, blóm og brum hefur fokið af trjám og runnum og þau standa eftir ber, blóm og garðagróður hefur visnað, allt er brúnt eða dautt og bara fátt sem minnir á vor eða sumar. Hefur þetta vor vinda vætu og kulda drepið allt og er sumrinu í garðinum aflýst? Guðríður Helgadóttir garðyrkjusérfræðingur kemur til okkar.

Málfarsmínúta er svo á sínum stað og við fáum svo Brynhildi Pétursdóttur ritstjóra neytendablaðsins í spjall um netsvindl, en sífellt fleiri svikahrappar virðast útbúa auglýsingar á facebook með tilboðum sem eru of góð til að vera sönn - en fjölmörg falla engu að síður fyrir.

Syndin er lævis og lipur, stríðsminningar Jóns Kristófers, eftir Jónas Árnason. Höfundur les, en þetta var áður á dagskrá 1984. Hér segir Jón Kristófer Sigurðsson frá ævi sinni og harla umbrotasömum lífsferli. Hann var uppalinn í Stykkishólmi, gekk ungur í Hjálpræðisherinn en starfaði einnig með veraldlegum vopnasveitum í her hans hátignar. Hann sigldi víða um heimshöfin og lenti í margháttuðum ævintýrum. Hér heima kynntist hann minnisstæðum mönnum, þar á meðal skáldinu Steini Steinarr sem orti um hann frægt kvæði, „Þegar Jón Kristófer Sigurðsson lét úr höfn, stóð Herinn á bryggjunni og söng".” Þar standa þær línur sem bókin dregur nafn af. Og það var Steinn sem gaf Jóni Kristófersnafnið sem hann gekk síðan undir, í eigin munni og annarra. En synd Jóns Kristófers var ekki síst sú að hafa ungur gengið Bakkusi á vald sem stýrði síðan lífi hans að drjúgum hluta. Jónas Árnason samdi nokkrar skemmtilegar ævisögur og ýmislegt fleira, þótt kunnastur yrði hann af leikritagerð sinni. Jónas Árnason skrásetti og les.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Ungu fólki sem er ekki í vinnu, námi eða starfsþjálfun hefur fjölgað í Evrópu síðustu ár. Afleiðingar fyrir þennan hóp geta verið margvíslegar eins og verri andleg og líkamleg heilsa. Brottfall úr skóla á Íslandi er með því hæsta í Evrópu og ungum karlmönnum sem fá örorkugreiningu hefur fjölgað milli ára, algengasta ástæðan eru geðraskanir. Við ræddum við Petrínu Freyju Sigurðardóttur félagsfræðing og sérfræðing í starfsendurhæfingu um meistararitgerð hennar þar sem hún tekur viðtöl við nokkra unga menn sem dottið hafa úr skóla og vinnu.

Við kíktum í heimsókn til listakonunnar Jonnu Jónborgar Sigurðardóttur á Akureyri. Jonna er þekkt fyrir að búa til ýmsar verur og fyrirbæri úr textíl. Nú síðast hefur hún til að mynda verið að hekla hina ýmsu sjúkdóma, sína eigin sjúkdóma og annarra. Og um hvítasunnuhelgina hélt hún sýningu þar sem hún sýndi móðursýki prjónaða í hinum ýmsu útgáfum. Við spjölluðum við Jonnu og forvitnumst um lífið og tilveruna.

Við ræddum við Elínu Björk um veðrið og það er af nógu að taka á því sviði enda búum við á Íslandi þar sem veðrið breytist hratt.

Tónlist í þættinum í dag:

Landíbus með jökri( Nú hvaða hvaða)/Íkorni

4.30/Solveig Slettahjell(Solveig Slettahjell og Peter Kjellsby)

Words/Bee Gees (Bee Gees)

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Einkaflug, eðalvagnar, pólitísk refskák, stjórnarfundir, orðfimi, andlegt ofbeldi og miskunnarlaust valdatafl. Bandarísku sjónvarspþættirnir Succession kláruðust um helgina. Lokaþátturinn var rosalegur! Við kryfjum Succession til mergjar með tveimur heitum aðdáendum þáttanna, Ernu Einarsdóttur fatahönnuði og Þórunni Sigurðardóttur leikstjóra. Við tölum um bisnesslingó, tísku, Greg frænda, Shakespeare og lokasenuna.

Heiða Vigdís Sigfúsdóttir heimsækir veitingastaði hér á landi sem sérhæfa sig í matarmenningu annara þjóða. Í Suðupottinum í dag heimsækir hún La poblana, mexíkóskan veitingastað á Laugavegi 2.