Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Helga Bragadóttir flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Fjallað var um alþjóðamál í þættinum í dag. Rætt var við Jón Orm Halldórsson um ástand mála vítt og breitt. Hann ræddi um stöðu Rússlands, minnkandi vægi Evrópu, aukin tök Kínverja og uppgang annarra ríkja í Asíu.

Niceair hefur nú flogið á milli Akureyrar og Kaupmannahafnar í tæpa tíu mánuði. Þóroddur Bjarnason prófessor rannsakar áhrif millilandaflugs frá Akureyri á samfélagið.

Þjóðminjasafnið og Byggðasafn Reykjanesbæjar safna sögum fólks frá tímum varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli. Helga Vollertsen, sérfræðingur á Þjóðminjasafninu og Eva Kristín Dal, safnstjóri Byggðasafnsins, sögðu frá.

Tónlist:

Sjösala vals - Evert Taube,

Jeg har sa travlt - Tina Dickow og Helgi Hrafn,

In the mood - Glenn Miller.

Umsjón: Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Andri Yrkill Valsson

Tæknimaður: Mark Eldred

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Ólöf segir m.a. frá Stabat Mater eftir Vivaldi sem byggir á Maríukvæði frá 13 öld . Ólöf stendur fyrir tónleikunum Mildin mjúka í Brieðholtskirkju.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Tanya Aleksandersdóttir er frá Úkraínu en hefur búið á Íslandi um árabil. Hún er kennari og túlkur og þekkir vel til og hefur aðstoðað þau sem hafa komið hingað til lands frá Úkraínu frá því að stríðið hófst. Tanya kom í þáttinn og sagði okkur frá sinni reynslu af því að koma sér fyrir í íslensku samfélagi. Með henni kom Sigurvin Lárus Jónsson, prestur í Fríkirkjunni í Reykjavík, hann sagði okkur frá sjónvarpsþætti sem verið er að vinna á vegum Fríkirkjunnar undir yfirskriftinni friður og fjölmenning. Í þættinum koma saman einstaklingar af fjölbreyttum uppruna sem iðka mismunandi trúarbrögð og til dæmis sameinast í bæn fyrir friði auk þess sem flutt verður lifandi tónlist og hugvekjur. Þau Tanya og Sigurvin sögðu okkur meira frá þessu í þættinum.

Vegna afbókunar með stuttum fyrirvara endurfluttum við viðtal frá því á þriðjudaginn við Dr. Gyðu Eyjólfsdóttur, sálfræðing og sérfræðing í klínískri sálfræði. Við höfum fjallað talsvert undanfarið í þættinum um áföll og afleiðingar áfalla og áfallastreitu og meðferðarúrræði. Í þeim umræðum, við sálfræðinga og sérfræðinga hefur EMDR meðferð oft verið nefnd. En hvað er EMDR meðferð? Dr. Gyða kom í þáttinn í dag og fræddi okkur um EMDR meðferðir.

Í dag, 23. mars, eru 70 ár frá stofnun Neytendasamtakanna hér á landi, en þau eru með elstu neytendasamtökum í heimi. Samtökin, eins og nafnið bendir til, vinna að hag hins almenna neytanda á Íslandi og Breki Karlsson, formaður Neytendasamtakanna, kom í þáttinn í dag og fræddi okkur um sögu og þróun samtakanna og svo skoðuðum við stöðuna í dag, hvað ber hæst í starfseminni í dag og Breki rýndi með okkur í framtíð neytendamála.

Tónlist í þættinum í dag

Lítið ljóð / Rebekka Blöndal (Ásgeir Ásgeirsson, Rebekka Blöndal og Stefán Örn Gunnlaugs)

Ást og friður / Halli Reynis og Vigdís Jónsdóttir (Halli Reynis)

Lady Winter / Svavar Knútur (Svavar Knútur Kristinsson)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Umsjón hefur Bergþór Grétar Böðvarsson, notendafulltrúi á geðþjónustu Landspítalans og hjá Geðheilsuteymi Heilsugæslunnar.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Sérsveit ríkislögreglustjóra handtók fjóra í gærkvöld vegna slagsmála vopnaðra manna fyrir utan skemmtistaðina Dubliner og Bankastræti Club. Til rannsóknar er hvort málin tengist fyrri árásum á sömu stöðum.

Deila Frakka og Þjóðverja um orkumál og bensínbíla gæti sett sitt mark á leiðtogafund aðildarríkja Evrópusambandsins sem hófst í Brussel í morgun.

Erlend kona lést þegar hún féll ofan í gil við fossinn Glym í Hvalfirði í gærmorgun. Snjór og klaki eru á staðnum og aðstæður erfiðar.

Útflutningsverðmæti fiskeldis var fjörutíu og níu milljarðar í fyrra og hefur aldrei verið meira. Hlutdeild eldisafurða í verðmæti sjávarafurða var fjórtán prósent í fyrra.

Fyrrverandi forseti Rússlands hótar öllu illu, jafnvel eldflaugaárásum, verði gerð tilraun til að handtaka Vladimir Pútín á erlendri grundu. Alþjóðasakamáladómstóllinn gaf á dögunum út handtökuskipun á hendur Pútín fyrir glæpi í Úkraínu.

Samskiptastjóri Carbfix óttast átök verði af íbúakosningu um kolefnisbindingarsvæði við álverið í Straumsvík.

Þeir sem hafa keyrt frítt um göturnar á rafmagnsbílum þurfa að taka þátt í fjármögnun vegakerfisins. Þetta segir fjármálaráðherra.

Daglegur fréttaskýringaþáttur sem varpar nýju ljósi á það sem efst er á baugi og stundum það sem verðskuldar meiri athygli.

Það er ekki ónýtt að fá nærri öll greidd atkvæði á rúmlega 2900 manna fundi. Ekki síst þegar verið er að greiða atkvæði um forsætisráðherra fjölmennasta ríkis heims. Það gerðist einmitt á dögunum þegar nýr forsætisráðherra var útnefndur í Kína. Li Qaing heitir hann og er einn af helstu bandamönnum Xi Jinping. Í Þetta helst í dag fjallar Ragnhildur Thorlacius um Li Qaing en ekki síður um einn valdamesta mann heims Xi Jinping.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Við rýnum í afkomu íslenskra jökla með félögum úr Jöklarannsóknarfélagi Íslands, þeim Andra Gunnarssyni formanni félagsins og Hrafnhildi Hannesdóttur jöklafræðingi.

En þessi jöklafélagsskapur mælir og skoðar jökla árlega og hefur safnað miklu magni upplýsinga um þessi stórbrotnu og ægifögru náttúrufyrirbæri. Jöklunum okkur líður ekki nógu vel í þeim loftlagsbreytingum sem eru að eiga sér stað, þeir breytast og mikill hluti þeirra mun hverfa endanlega, fyrr heldur en seinna því miður.

Við ætlum í tilefni af alþjóðlegum degi vatns, sem var í gær, að fjalla um vatn á Íslandi. Vöktun á vatni, mengun í vatni og mikilvægi þess að gera þær ráðstafanir sem hægt er að gera til að tryggja að vatn sé heilnæmt, gott og ómengað - eins og kostur er. Hólmfríður Þorsteinsdóttir sérfræðingur hjá Umhversisstofnun í teymi vatns og hafs ætlar að ræða þau mál við okkur.

Svo fáum við í lok þáttar umhverfispistil frá Stefáni Gíslasyni umhverfisstjórnunarfræðingi, sem ætlar að segja okkur meira frá risarækjum - og hversu mengandi framleiðsla á þeim er.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Una Margrét Jónsdóttir.

Í þættinum verður leikin tónlist eftir Carl Nielsen, eitt merkasta tónskáld í tónlistarsögu Dana. Hann fæddist árið 1865 og lést 1931. Meðal annars verður fluttur kafli úr fyrstu sinfóníu Nielsens sem hneykslaði suma af því að hún var í g-moll, en endaði í C-dúr. Einnig verður fluttur flautukonsert Nielsens í hljóðritun sem gerð var á tónleikum í Háskólabíói 1996, en þar leikur Hallfríður Ólafsdóttir einleik með Sinfóníuhljómsveit Íslands. Umsjón með þættinum hefur Una Margrét Jónsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Í þáttunum skoðar umsjónarmaður eyðingu mannvirkja og umhverfis í átökum ólíkra hópa, á ólíkum tímum í sögunni. Við kynnumst byggingarlistinni sem táknmynd menningar og skotmarki menningarhreinsana. Við könnum hlutskipti hennar í hryðjuverkum, byltingum, landvinningastríðum og við aðskilnað samfélaga. Við kynnumst líka byggingarlistinni sjálfri. Fegurðinni. Tækninni. Notagildinu. Þessum þremur grunnstoðum arkitektúrsins sem rómverski arkitektinn og fræðimaðurinn Vítrúvíus skrifaði um á fyrstu öld fyrir Krist.

Umsjón: Hilmar Hildar Magnúsarson.

Í sjötta þætti höldum við til landsins milli fljótanna, Mesópótamíu, og lítum á hvernig hin svokallaða vagga siðmenningar hefur verið vanvirt í gegnum tíðina. Ekki síst af stórveldum veraldarsögunnar. Við skoðum fornleifauppgröft og fjársjóðsleitir og spáum í hvernig menningararfurinn hefur verið notaður við byggingu ríkisvalds og sjálfsmyndar. Við skoðum innrás Bandaríkjamanna í Írak árið 2003, ringulreiðina sem hún olli og upprisu öfgaafla í kjölfarið. Afla sem hafa haldið svæðinu í helgreipum undanfarin ár. Drepið fólk. Lagt menningararfinn í rúst. Og óspart nýtt sér netið og samfélagsmiðla til að vekja ótta og hrylling, breiða út hugmyndafræðina og afla nýrra fylgismanna.

Umsjón: Hilmar Hildar Magnúsarson.

Lesarar í þættinum ásamt Hilmari: Kristófer Kvaran og Sigríður Birna Valsdóttir.

Tæknistjórn/samsetning: Lydía Grétarsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Myndlistarhúsið á Miklatúni sem í daglegu tali heitir Kjarvalsstaðir og er hluti af Listasafni Rvk er fimmtíu ára. Þetta fallega hús hannað af Hannes Kr. Davíðssyni arkitekt sem var þar m.a. undir áhrifum af japönskum innblæstri í norrænan módernisma, þar sem áhersla var lögð á ómeðhöndluð náttúruefni bygginga ásamt léttleika og einföldun allra drátta. Vígsla hússins fór fram 24. Mars 1973 undir lúðrablæstri. Við rifjum hana upp í þætti dagsins og höldum á Kjarvalsstaði en þar verður opnuð á laugardag sýningin Kviksjá - íslensk myndlist á tuttugustu öld. Sýningarstjórarnir eru þrír, Edda Halldórsdóttir, Markús Þór Andrésson og Ólöf K. Sigurðardóttir safnstjóri Listasafns Reykjavíkur. Við heyrum í Markúsi og Ólöf og Axel Hallkeli Jóhannessyni sem er hönnuður sýningarinnar.

Og svo segir Nína Hjálmarsdóttir sína skoðun á splunkunýrri uppfærslu á Íslandsklukkunni, en leik hópurinn Elefant sýnir verkið um þessar mundir í kassanum í þjóðleikhúsinu, undir leiksstjórn Þorleifs Arnar Arnarssonar

Á sunnudag verða sýndar í Bíó Paradís kvikmyndir sem hafa verið varðveittar í kvikmyndasafni íslands og í einkasöfnum þar til nýlega. Um er að ræða nokkrar filmur sem hafa að geyma rammpólitískt efni, filmur sem Kolbeinn Rastrick hefur undanfarið verið að skoða og sem eiga það allar sameiginlegt að sýna óeirðirnar við Alþingishúsið sem áttu sér stað þann 30. mars árið 1949 vegna fyrirhugaðrar inngöngu Íslands í Atlantshafsbandalagið. Kolbeinn hefur ekki aðeins skoðað filmurarn sjálfar heldur einnig rýnt í viðbrögðin við þeim, og um leið skoðar hann hvernig sannleikurinn sem þar birtist er háður túlkun stríðandi fylkinga. Við ræðum við Kolbein í þætti dagsins.

Útvarpsfréttir.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Systurnar Magga og Ragga setjast um borð í Lestina og segja frá væntanlegum sjónvarpsþáttum um íslenska samtímalist, sem verða sýndir í Ríkisjónvarpinu. Þættirnir heita Opnun og er önnur þáttarröð, sú fyrsta fór í loftið árið 2017, með öðrum þáttastjórnendum. Að þessu sinni eru það systurnar sem hafa umsjón með Opnun en þær hafa haldið úti veftímaritinu Hús og Hillbilly um nokkura ára skeið. Hús og Hillbilly hefur tekið á sig margar ólíkar myndir, sem veftímarit, hlaðvarp og blaðadálkur hjá Heimildinni. Stefna systranna er að fjalla um íslenska samtímalist útfrá sjónarhorni sveitalubbans, þ.e.a.s. á alþýðlegan hátt, þess vegna nafnið: Hús og Hillbilly.

Kolbeinn Rastrick fór í bíó á Volaða land, nýja íslenska/danska kvikmynd í leikstjórn Hlyns Pálmasonar, hann rýnir í verkið. Og það er meira bíó í Lestinni, við stökkvum niður í Bíó Paradís og ræðum við Ragnar Bragason um Stockfish kvikmyndahátíð sem hefst í dag.

Ein af þeim sem var tilnefnd sem besti söngvari á íslensku tónlistarverðlaununum var Ylfa Þöll Ólafsdóttir, söngkona harðkjarnapönksveitarinnar Dead Herring. Við ræðum við Ylfu um growl, rymjandi öskur og þungarokkssöng.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Spegillinn, 23. mars 2023. Umsjón: Anna Kristín Jónsdóttir. Tæknimaður: Mark Eldred. Stjórn útsendingar: Valgerður Þorsteinsdóttir.

Sina brann á nærri 100 hekturum suður af Straumsvík í dag. Útihús og bíll urðu eldinum að bráð, slökkvilið er enn að störfum. Kristín Sigurðardóttir sagði frá og talaði við Finn Hilmarsson varðstjóra hjá Slökkviliði höfuðborgarsvæðisins.

Björgunarsveitarmenn hafa lengi óttast að illa gæti farið við fossinn Glym í Hvalfirði þar sem banaslys varð í gær. Þeir vilja sjá bættar gönguleiðir. Alma Ómarsdóttir talaði við Sigurð Axel Axelsson formann Björgunarfélags Akraness.

Bjarni Benediktsson, fjármálaráðherra segir að ekki verði ráðist í skattkerfisbreytingar sem bitni á launafólki í fjármálaáætlun næstu fjögurra ára sem kynnt verður í næstu viku. Talið er að megináhersla verði lögð á hvernig draga megi úr verðbólgunni. Jóhanna Vigdís Hjaltadóttir segir frá.

Almannavarnir afléttu óvissustigi vegna COVID í dag. Sjúkdómurinn sjálfur er þó hvergi á förum. Róbert Jóhannsson tók saman.

Íslenska hugvitsfyrirtækið Oculis var skráð í bandarísku kauphöllina í gær. Valur Grettisson talaði við Einar Stefánsson, augnlækni annan stofnanda Oculis.

----------------

Lögregla hefur ekki staðfest að gengjastríð sé farið af stað en talar um að andrúmsloftið hafi breyst, síðast í gær voru menn handteknir í miðbæ Reykjavíkur eftir átök þar sem vopn komu við sögu. Helgi Gunnlaugsson, afbrotafræðingur og prófessor við Háskóla Íslands segir vopnaburðinn og beitinguna endurspegla að svo virðist sem sumir yngri karlar telji réttlætanlegt að beita ofbeldi, bera og jafnvel grípa til vopna til að mæta ögrun eða leysa úr ágreiningi. Anna Kristín Jónsdóttir ræddi við hann.

Talið er að allt að hálf milljón Ísraelsmanna hafi tekið þátt í mótmælaaðgerðum í dag gegn áformum stjórnvalda um að draga úr völdum dómstóla landsins. Mótmælin hafa staðið linnulítið síðastliðnar ellefu vikur. Ásgeir Tómasson tók saman og heyrist í Amir Ohana þingforseta, Iris Cohen-Aida og Galia Aloni.

Ákvörðun Ellýjar Guðmundsdóttur, fyrrverandi borgarritara, að greina árið 2017 á opinskáan hátt frá reynslu sinni af alzheimer-sjúkdómnum vakti mikla athygli og breytti lífi Ellýjar og eiginmanns hennar, Magnúsar Karls Magnússonar læknis. Magnús á undanförnum árum verið virkur í starfi Alzheimersamtakanna - hann var nýlega tilnefndur sem fulltrúi Íslands í vinnuhóp á vegum evrópsku alzheimersamtakanna, Björn Malmquist ræddi við Magnús í Brüssel.

Ævar vísindamaður setur allt milli himins og jarðar undir smásjána og rannsakar eins og honum einum er lagið. Fróðleikur og skemmtun fyrir forvitna krakka á öllum aldri.

Umsjón: Ævar Þór Benediktsson.

Í Vísindavarpi dagsins rannsökum við sögu tölvunnar.

http://krakkaruv.is/aevar

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Tuttugu tillit til Jesúbarnsins eftir Olivier Messiaen.

Anna Guðný Guðmundsdóttir leikur á píanó í hljóðriti sem gert var fyrir Ríkisútvarpið árið 2008.

Lesari: Svanhildur Óskarsdóttir.

Kynnir: Arndís Björk Ásgeirsdóttir.

Hljóðritun frá tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands sem fram fóru í Eldborg, Hörpu 16. mars s.l.

Á efnisskrá:

*Brúðkaup Fígarós, forleikur eftir Wolfgang Amadeus Mozart.

*Sinfónía nr. 2 eftir Johannes Brahms.

Stjórnandi: Bertrand de Billy.

Kynnir: Halla Oddný Magnúsdóttir.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Við rýnum í afkomu íslenskra jökla með félögum úr Jöklarannsóknarfélagi Íslands, þeim Andra Gunnarssyni formanni félagsins og Hrafnhildi Hannesdóttur jöklafræðingi.

En þessi jöklafélagsskapur mælir og skoðar jökla árlega og hefur safnað miklu magni upplýsinga um þessi stórbrotnu og ægifögru náttúrufyrirbæri. Jöklunum okkur líður ekki nógu vel í þeim loftlagsbreytingum sem eru að eiga sér stað, þeir breytast og mikill hluti þeirra mun hverfa endanlega, fyrr heldur en seinna því miður.

Við ætlum í tilefni af alþjóðlegum degi vatns, sem var í gær, að fjalla um vatn á Íslandi. Vöktun á vatni, mengun í vatni og mikilvægi þess að gera þær ráðstafanir sem hægt er að gera til að tryggja að vatn sé heilnæmt, gott og ómengað - eins og kostur er. Hólmfríður Þorsteinsdóttir sérfræðingur hjá Umhversisstofnun í teymi vatns og hafs ætlar að ræða þau mál við okkur.

Svo fáum við í lok þáttar umhverfispistil frá Stefáni Gíslasyni umhverfisstjórnunarfræðingi, sem ætlar að segja okkur meira frá risarækjum - og hversu mengandi framleiðsla á þeim er.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Sverrir Kristjánsson, sagnfræðingur, les. Á undan lestrinum hljómar upphaf tilheyrandi sálmalags sem Páll Ísólfsson leikur á orgel Dómkirkjunnar.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Systurnar Magga og Ragga setjast um borð í Lestina og segja frá væntanlegum sjónvarpsþáttum um íslenska samtímalist, sem verða sýndir í Ríkisjónvarpinu. Þættirnir heita Opnun og er önnur þáttarröð, sú fyrsta fór í loftið árið 2017, með öðrum þáttastjórnendum. Að þessu sinni eru það systurnar sem hafa umsjón með Opnun en þær hafa haldið úti veftímaritinu Hús og Hillbilly um nokkura ára skeið. Hús og Hillbilly hefur tekið á sig margar ólíkar myndir, sem veftímarit, hlaðvarp og blaðadálkur hjá Heimildinni. Stefna systranna er að fjalla um íslenska samtímalist útfrá sjónarhorni sveitalubbans, þ.e.a.s. á alþýðlegan hátt, þess vegna nafnið: Hús og Hillbilly.

Kolbeinn Rastrick fór í bíó á Volaða land, nýja íslenska/danska kvikmynd í leikstjórn Hlyns Pálmasonar, hann rýnir í verkið. Og það er meira bíó í Lestinni, við stökkvum niður í Bíó Paradís og ræðum við Ragnar Bragason um Stockfish kvikmyndahátíð sem hefst í dag.

Ein af þeim sem var tilnefnd sem besti söngvari á íslensku tónlistarverðlaununum var Ylfa Þöll Ólafsdóttir, söngkona harðkjarnapönksveitarinnar Dead Herring. Við ræðum við Ylfu um growl, rymjandi öskur og þungarokkssöng.