Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Sigríður Rún Tryggvadóttir flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Kuldakast og snjókoma síðustu daga hefur ólík áhrif á okkur. Sumir gleðjast yfir almennilegum vetri en aðrir geta ekki beðið eftir því að snjóa leysi. En til er fólk sem er með óþol eða hreinlega ofnæmi fyrir kuldanum. Björn Rúnar Lúðvíksson yfirlæknir ónæmisfræðideildar Landspítalans sagði okkur frá kuldaofnæmi.

Og úr kuldanum í hlýjuna, hvað er það hlýjasta í heimi? Það eru lopapeysur úr íslenskri ull! Það segir þýska tímaritið Stern sem á dögunum birti mikla grein um íslensku sauðkindina og allt það góða sem henni tengist. Arthúr Björgvin Bollason sagði frá henni og fleiru.

Þórður Snær Júlíusson var líka með okkur á efnisskránni meðal annars úttekt á ástæðum þess að miklu, miklu færri konur en karlar eru forstjórar almenningshlutafélaga og kaupmáttur ráðstöfunartekna sem hefur snarminnkað upp á síðkastið.

Umsjónarmenn Morgunvaktarinnar eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Tónlist:

White Christmas - Ray Brown Trio

Griechischer Wein ? Udo Jurgens

Meiri snjó - Guðrún Á. Símonar

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Jakob rifjar upp æsku sína á Akureyri þar sem hann fylgdi afa sínum hvert fótspor. Jakob talar um þingstörfin og svo auðvitað tónlistina.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Vin er dagsetur fyrir fólk með geðraskanir. Vin sækja notendur sem margir hverjir glíma við langvinna geðrofssjúkdóma (t.d. geðklofa), og þeir hafa gegnum tíðina mótað úrræðið að sínum þörfum. Rauði Krossinn sá um rekstur Vinjar í nærri þrjá áratugi en í fyrra tók Reykjavíkurborg við rekstrinum og fyrir skemmstu samþykkti borgarráð niðurskurðartillögur sem hafa sett starfsemi úrræðisins í uppnám. Gestir Vinjar eru viðkvæmur hópur og þessar fréttir hefur komið þeim í óþægilegt óvissuástand. Halldóra Pálsdóttir, mannfræðingur og forstöðukona á Vin og Bjarni Kristinn Gunnarsson sálfræðingur hjá Reykjavíkurborg komu í þáttinn í dag og fóru með okkur yfir stöðuna og sögðu frá samstöðufundi og afhendingu undirskriftarlista sem fram fer í dag kl.17 við Ráðhúsið.

Kaffistofa Samhjálpar var opnuð árið 1981 en hafði þá bækistöðvar við Hverfisgötu í Reykjavík. Seinna fluttist kaffistofan í Borgartúnið þar sem hún hefur verið um árabil. Kaffistofan er ætluð þeim sem eru í neyð og hafa ekki tök á að sjá sér fyrir mat sjálf. Þangað sækir meðal annars fólk sem neytir áfengis- og fíkniefna auk fólks sem glímir við andleg og líkamleg veikindi af ýmsum toga. Aðsóknin hefur aukist og þörfin sjaldan verið meiri. Rósý Sigþórsdóttir verkefnisstjóri og forstöðumaður kaffistofunnar kom í þáttinn í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Það snjóar / Sigurður Guðmundsson (Norman Newell, Iller Pattacini og Bragi Valdimar)

Undrastjarna / Hljómar (höf.óþekktur, texti Rúnar Júlíusson)

Jólasnjór /Ellý og Vilhjálmur Vilhjálms (Jón Sigurðsson og Jóhanna G. Erlingsson)

Allt er gott um jólin / Bjarni Ara (Bjarni Ara og Kristinn G. Bjarnason)

Anda inn / Heimilistónar (Katla Margrét Þorgeirsdóttir)

Ef ég nenni / Helgi Björnsson(Adelmo Zucchero Fornaciari og Jónas Friðrik Guðnason)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Umsjón hefur Inga Auðbjörg Kristjánsdóttir Straumland formaður Siðmenntar.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Daglegur fréttaskýringaþáttur sem varpar nýju ljósi á það sem efst er á baugi og stundum það sem verðskuldar meiri athygli.

Meirihluti borgarstjórnar San Francisco í Kaliforníu samþykkti nú í lok nóvember nýja, og nokkuð sérstaka, lögreglureglugerð. Reglugerðin heimilar lögreglunni að drepa grunaða einstaklinga með fjarstýrðum drápsvélmennum ef ætla megi að viðkomandi stofni lífi lögreglu eða almennings í hættu. Lögreglustjóri þarf að samþykkja slíka banvæna valdbeitingu og lögreglan þarf fyrst að kanna möguleikann á að minnka hættuna með öðrum aðferðum og beitingu annars konar valds.

Eftir mótmæli og gagnrýni sneri borgarstjórn San Franciso ákvörðuninni við í seinni atkvæðagreiðslu sem vanalega er ekkert nema formsatriði. Upphaflega ákvörðunin þótti þó furðuleg, sérstaklega á tímum þegar kallað hefur verið eftir endurskoðun á löggæslu og vekur málið upp spurningar um eðli og hlutverk lögreglunnar. Í Þetta helst í dag fjallar Snorri Rafn Hallsson um drápsvélmennin í San Francisco.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Þóriddur Bjarnason og Gréta Bergrún Jóhannesdóttir: Nýverið kom út á vegum Byggðastofnunar rit þar sem niðurstöður úr rannsóknarverkefninu Byggðafesta og búferlaflutningar eru kynntar. Þar má kynna sér mannfjöldaþróun eftir svæðum, þróun byggðarlaga og landsvæða og skoðaðir eru helstu áhrifaþættir, sögur bæði fyrirliggjandi gagna sem og einstaklinganna sem mynda samfélögin.

Afhverju búum við þar sem við búum og hvað gæti breytt því?

Við fáum svo áttunda hluta örþáttaséríu Þorgeirs Ólafssonar um samfélag og samfélgasmiðla - að þessu sinni er það líðan ungs fólks í netheimun sem hann kannar sérstaklega í spjalli við Ingibjörgu Evu Þórisdóttur doktor í sálfræði.

Pistill umhverfissálfræðingsins Páls Líndals er svo í þætti dagsins.

Útvarpsfréttir.

Lofthelgin býður hlustendum að fljóta frjálslega í tíma og rúmi á lignu hafi hughrifatónlistar. Frá endurómi fortíðar til nýjustu strauma 21. aldarinnar leitum við heimshornanna á milli að réttri stemningu og andrúmslofti til að leiða hlustandann á ný mið andans. Út fyrir endimörk algleymis.

Umsjón er í höndum Friðriks Margrétar-Guðmundsson.

Útvarpsfréttir.

Umsjónarmaður spjallar um hvaðeina milli himins og jarðar, oft af sögulegu tagi, les forvitnilega texta úr ýmsum áttum, bæði íslenska og erlenda, og reynir af öllum mætti að hafa ofan af fyrir hlustendum þá klukkustund sem þátturinn stendur. Umsjón: Illugi Jökulsson.

Í ágúst 1941 kom Winston Churchill í heimsókn til Reykjavík. Heimsóknin vakti mikla athygli, Reykvíkingar fögnuðu breska forsætisráðherranum ákaft og Churchill fannst lofið gott. En hvað var hann að vilja og hvernig gekk heimsóknin fyrir sig? Hér er leitað fanga m.a. í ævisögu lífvarðar Churchills og einnig vitnað í skrif hans sjálfs um heimsóknina, en þar þakkaði hann sér hugmyndina að hitaveitu á Íslandi.

Umsjón: Illugi Jökulsson.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Þetta rauða, það er ástin er nýjasta skáldsaga Rögnu Sigurðardóttur. Söguhetju bókarinnar, Elsu, langar að mála og stefnir að því af miklum metnaði þótt fyrirmyndirnar séu fáar um miðja 20. öld. Við ræðum við Rögnu í þætti dagsins, um Elsu og stöðu kvenna á þessum tíma, þögninga sem var fylgifiskur áfalla og ábyrgð listamanna á tímum þegar myndlistin var upp á líf og dauða.

Í byrjun desember opnuðu þrjár nýjar sýningar á Listasafninu á Akureyri. Ein þeirra ber titilinn Málverk og er sýning á verkum Kristins G. Jóhannssonar. Ferill Kristins spannar nokkra áratugi en hann hélt sína fyrstu myndlistarsýningu árið 1954. VIð lítum í heimsókn á vinnustofu Kristins í þætti dagsins.

Og Sölvi Halldórsson rýnir í Skurn , eftir Arndísi Lóu Magnúsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Auður Jónsdóttir og Eiríkur Örn Norðdahl rithöfundar ræða kúltúrbörn, menningarauðmagn og bókaútgáfu. Í vikunni hafa líflegar umræður átt sér stað á netinu í kjölfar bloggfærslu Berglindar Óskar, rithöfundar, sem gagnrýndi Bókablað Stundarinnar sem Auður ritstýrir.

Ásdís Sól Ágústsdóttir segir frá bresk-mexíkósku listakonunni Leonora Carrington og bók hennar The Hearing Trumpet.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Spegillinn 20.des 2022

Umsjón: Kristján Sigurjónsson

Tæknimaður: Markús Hjaltason

Hátt í hundrað og sjötíu manns hafa dvalið í hjálparmiðstöð Rauða krossins á Suðurnesjum vegna veðurs og ófærðar. Það dregur úr veðurhæð á landinu í kvöld og í nótt. Millilandaflug er að komast í gang.

Pútín Rússlandsforseti fer yfir hernaðaráætlanir Rússa í Úkraínu með háttsettum herforingjum á morgun.

Karlmaður á fertugsaldri sem gekk á hönd hryðjuverkasamtakanna íslamska ríkisins var í Danmörku í dag dæmdur í sextán ára fangelsi fyrir að leggja á ráðin um sprengjuárás í Danmörku.

Lengri umfjöllun:

Ferðir fjölmargrar farþega um Keflavíkurflugvöll hafa fallið niður eða raskast undanfarna daga og flugi innanlands hefur líka verið aflýst. Veðrinu fær enginn ráðið en hver er réttur farþega þegar svona kemur upp á? Breki Karlsson formaður neytendasamtakanna segir að kvaðir á flugfélög og réttindi farþega séu vel skilgreind. Anna Kristín Jónsdóttir talar við Breka.

Rannsóknarnefnd fulltrúadeildar Bandaríkjaþings, 6. janúar nefndin svonefnda, mælti í gær með því við dómsmálaráðuneyti landsins að það gefi út fjórar ákærur á hendur Donald Trump, fyrrverandi forseta, fyrir saknæmt athæfi í eftirmálum forsetakosninganna í nóvember 2020. Nefndarmenn voru einhuga í afstöðu sinni. Ásgeir Tómasson segir frá.

Eliza Reid flutti til Íslands árið 2003 ásamt verðandi eiginmanni sínum Guðna Th. Jóhannessyni. Eliza er kanadísk, en hún og Guðni kynntust í sagnfræðinámi í Oxford á Englandi. Eliza vann sem sjálfstætt starfandi blaðamaður, ritstjóri og rithöfundur eftir að hún kom til Íslands og hefur látið vel að sér kveða meðal annars í umræðu um jafnréttis- og innflytjendamál. Árið 2016 var Guðni kjörinn forseti íslands og svo endurkjörinn 2020. Eliza komst þá í þá stöðu að vera orðinn maki þjóðhöfðingja, hlutverk sem er kannski ekki ýkja vel skilgreint á Íslandi. Spegillinn ræddi við Elizu Reid um 19 ára dvöl hennar hér á landi. Hún segir að viðbrigðin við að flytja til Íslands hafi verið töluverð. Kristján Sigurjónsson talar við Elizu.

Þáttur fyrir forvitna krakka og aðra fjölskyldumeðlimi. Sigyn Blöndal segir frá uppfinningum og algengum hlutum í umhverfi okkar á upplýsandi hátt.

Hvernig byrjaði þetta allt saman með aðventuljósin, jólagjafirnar, jólafötin og þetta helsta sem við tengjum við jólin? Hvað er aðventa? Hvað er jólafasta? Hvernig voru jól í torfbæ?

Það sem er svo skemmtilegt við jólin er að flestir hafa sínar eigin hefðir og hugmyndir um það hvernig jólin eiga að vera en samt eigum við nokkrar sameiginlegar hefðir, t.d. jólatré, að borða góðan mat, skreytingar, seríur og kertaljós, svo dæmi séu nefnd. Já og svo auðvitað jólagjafir, jólakort, jólakökur, fara á jólaball, jólatiltekt, jólaföt svo við förum ekki í jólaköttinn, jólasveinar, skór úti í glugga, aðventukrans og aðventuljós en svo þegar það er búið að græja þetta eða ekki þá er nú sennilega það besta við jólin að vera í faðmi fjölskyldu og vina og njóta samverunnar.

Sérfræðingur þáttarins er: Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminjavörður.

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Þóriddur Bjarnason og Gréta Bergrún Jóhannesdóttir: Nýverið kom út á vegum Byggðastofnunar rit þar sem niðurstöður úr rannsóknarverkefninu Byggðafesta og búferlaflutningar eru kynntar. Þar má kynna sér mannfjöldaþróun eftir svæðum, þróun byggðarlaga og landsvæða og skoðaðir eru helstu áhrifaþættir, sögur bæði fyrirliggjandi gagna sem og einstaklinganna sem mynda samfélögin.

Afhverju búum við þar sem við búum og hvað gæti breytt því?

Við fáum svo áttunda hluta örþáttaséríu Þorgeirs Ólafssonar um samfélag og samfélgasmiðla - að þessu sinni er það líðan ungs fólks í netheimun sem hann kannar sérstaklega í spjalli við Ingibjörgu Evu Þórisdóttur doktor í sálfræði.

Pistill umhverfissálfræðingsins Páls Líndals er svo í þætti dagsins.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Vin er dagsetur fyrir fólk með geðraskanir. Vin sækja notendur sem margir hverjir glíma við langvinna geðrofssjúkdóma (t.d. geðklofa), og þeir hafa gegnum tíðina mótað úrræðið að sínum þörfum. Rauði Krossinn sá um rekstur Vinjar í nærri þrjá áratugi en í fyrra tók Reykjavíkurborg við rekstrinum og fyrir skemmstu samþykkti borgarráð niðurskurðartillögur sem hafa sett starfsemi úrræðisins í uppnám. Gestir Vinjar eru viðkvæmur hópur og þessar fréttir hefur komið þeim í óþægilegt óvissuástand. Halldóra Pálsdóttir, mannfræðingur og forstöðukona á Vin og Bjarni Kristinn Gunnarsson sálfræðingur hjá Reykjavíkurborg komu í þáttinn í dag og fóru með okkur yfir stöðuna og sögðu frá samstöðufundi og afhendingu undirskriftarlista sem fram fer í dag kl.17 við Ráðhúsið.

Kaffistofa Samhjálpar var opnuð árið 1981 en hafði þá bækistöðvar við Hverfisgötu í Reykjavík. Seinna fluttist kaffistofan í Borgartúnið þar sem hún hefur verið um árabil. Kaffistofan er ætluð þeim sem eru í neyð og hafa ekki tök á að sjá sér fyrir mat sjálf. Þangað sækir meðal annars fólk sem neytir áfengis- og fíkniefna auk fólks sem glímir við andleg og líkamleg veikindi af ýmsum toga. Aðsóknin hefur aukist og þörfin sjaldan verið meiri. Rósý Sigþórsdóttir verkefnisstjóri og forstöðumaður kaffistofunnar kom í þáttinn í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Það snjóar / Sigurður Guðmundsson (Norman Newell, Iller Pattacini og Bragi Valdimar)

Undrastjarna / Hljómar (höf.óþekktur, texti Rúnar Júlíusson)

Jólasnjór /Ellý og Vilhjálmur Vilhjálms (Jón Sigurðsson og Jóhanna G. Erlingsson)

Allt er gott um jólin / Bjarni Ara (Bjarni Ara og Kristinn G. Bjarnason)

Anda inn / Heimilistónar (Katla Margrét Þorgeirsdóttir)

Ef ég nenni / Helgi Björnsson(Adelmo Zucchero Fornaciari og Jónas Friðrik Guðnason)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Auður Jónsdóttir og Eiríkur Örn Norðdahl rithöfundar ræða kúltúrbörn, menningarauðmagn og bókaútgáfu. Í vikunni hafa líflegar umræður átt sér stað á netinu í kjölfar bloggfærslu Berglindar Óskar, rithöfundar, sem gagnrýndi Bókablað Stundarinnar sem Auður ritstýrir.

Ásdís Sól Ágústsdóttir segir frá bresk-mexíkósku listakonunni Leonora Carrington og bók hennar The Hearing Trumpet.