Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Fritz Már Jörgensson Berndsen flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Daglega heyrum við fréttir af innrás Rússa í Úkraínu. Ef ekki af árásum og átökum og eyðileggingu þá af vopnasendingum, efnahagsþvingunum og öðru sem snertir eða tengist þessu stríði. En það eru fleiri stríð í heiminum. Guttormur Þorsteinsson, formaður Miðnefndar Samtaka hernaðarandstæðinga kom til okkar, við ræddum stríð og fjölluðum um störf friðarhreyfinga.

Í Austurbæjarskóla í miðborg Reykjavíkur koma saman á hverjum degi börn af ólíkum þjóðernum, og sem tala fjöldann allan af ólíkum tungumálum. Kristín Jóhannesdóttir skólastjóri Austurbæjarskóla sagði okkur frá skólastarfinu.

Svo rifjuðum við upp stórviðburð í Reykjavík fyrir fimmtíu árum. Hér hittust forsetar Bandaríkjanna og Frakklands; þeir höfðu um margt að ræða. Við fjöllum um fundinn sjálfan og forsetana í fyrramálið en heyrum í dag lýsingu frá komu þeirra til Keflavíkurflugvallar. Þar var mikill viðbúnaður. Öflug öryggisgæsla, sérinnfluttir bílar, einkaþotur - bara alveg eins í síðustu viku.

Tónlist:

Everly Brothers, The - All I have to do is dream.

Turner, Tina - Private dancer.

Arnar Ingi Ingason, Fannar Ingi Friðþjófsson, Hipsumhaps, Jökull Breki Arnarson, Magnús Jóhann Ragnarsson, Eiríkur Rafn Björnsson - LSMLÍ (Lífið sem mig langar í ).

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Andri Yrkill Valsson

Tæknimaður: Magnús Þorsteinn Magnússon

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Kolbeinn Jón tenór hefur sungið mörg stærstu tenorhlutverk óperubókmenntanna, komið fram í óperum á öllum Norðurlöndunum og víðsvegar um Evrópu.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Amnesty International gaf út skýrslu nýlega um dauðarefsingar í heiminum. Þar er að finna sláandi upplýsingar um til dæmis hvar og hvernig dauðarefsingu er beitt í heiminum, hvar aukning er en einnig bent á jákvæða þróun þegar horft er til landa sem láta afnema dauðarefsingu bæði í lögum og framkvæmd. Anna Lúðvíksdóttir framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty International ætlar að koma í þáttinn í dag og segja okkur betur frá efni skýrslunnar.

Nú standa yfir skráningar í háskólana og þetta er einmitt sá tími sem nýstúdentar, og ýmsir aðrir, eru taka ákvarðanir um frekara nám. Einn valkosturinn er fjarnám - stafrænt háskólanám. Háskólinn á Bifröst hefur verið í fararbroddi íslenskra háskóla í fjarnámi og talað er um skóla í skýjunum. Fjarnám svarar þörf nútímans, ekki síst vinnandi fólks og jafnar mjög tækifæri til náms og um fjörtíu prósent nemenda Háskólans á Bifröst koma af landsbyggðinni. Margrét Jónsdóttir rektor skólans heimsótti okkur í dag.

Svala Ísfeld Ólafsdóttir, dósent við lagadeild Háskólans í Reykjavík að kom til okkar og sagði okkur frá ráðstefnu sem er framundan um kynferðisbrot gegn drengjum. Þar verða haldin fjölbreytt erindi og leitast við að svara spurningum á borð við: Af hverju segja drengir síður frá og hvað hjálpar þolendum að segja frá kynferðisofbeldi? Svala sagði okkur frá því sem hún ætlar að tala um á ráðstefnunni og fór yfir annað það helsta á dagskránni.

Tónlist í þættinum í dag:

What's Love got to do with it / Tina Turner (Terry Britten og Graham Lyle )

Best í heimi / Jóhanna Guðrún og Margrét Lilja Davíðsdóttir (Ashley Monroe, Sara Siskind og Bragi Valdimar Skúlason) Ath upplýsingar

River deep, Mountain high / Tina Turner (Barry, Spector og Ellie Greenwitch)

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Umsjón hefur Sigurður Júlíus Grétarsson, prófessor í sálfræði í Háskóla Íslands.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Fjármálaráðherra segir að ríkisfjármálunum verði beitt á næsta og þarnæsta ári til að draga úr verðbólgu. Bætur almannatrygginga hækka um mitt ár en að öðru leyti sé aðgerða ekki að vænta, umfram það sem kynnt hefur verið.

Beint flug milli Akureyrar og Lundúna hefst í haust, opnað var fyrir sölu flugsæta í morgun. Flugið verður á vegum breska flugfélagsins Easy Jet sem bindur vonir við vinsældir Íslands meðal Breta.

Útsvarsgreiðslur eldra fólks til sveitarfélaganna hafa fimmfaldast á síðustu fimmtán árum, samkvæmt greiningu KPMG. Heilbrigðisráðherra segir þetta kollvarpa lífseigri mýtu um að eldra fólk sé fjárhagsleg byrði á samfélaginu.

Jarðgangaleið undir Fjarðarheiði hefði nýst jafn vel og aðrir kostir til að koma björgunarsveitum frá Egilsstöðum til Neskaupstaðar eftir snjóflóðin þar fyrir tveimur mánuðum. Forseti sveitarstjórnar Múlaþings furðar sig á að almannavarnir tali gegn Fjarðarheiðargöngum áður en rýnifundur um aðgerðirnar hefur verið haldinn.

Mette Frederiksen, forsætisráðherra Danmerkur vísar á bug fregnum um að hún komi til greina sem næsti framkvæmdastjóri Atlantshafsbandalagsins. Leit stendur yfir að næsta leiðtoga NATO, því Jens Stoltenberg, núverandi framkvæmdastjóri segist harðákveðinn í að hætta í haust.

Ríkislögreglustjóri hefur siðareglur lögreglu og verklagsreglur við leit að týndu fólki til endurskoðunar, eftir kvörtun frá móður ungrar konu sem týndist í janúar 2017 og fannst myrt nokkrum dögum síðar.

Niðurstöður riðusýnatöku úr fé af Urriðaá í Miðfirði benda til að útbreiðsla riðuveiki í Miðfjarðarhólfi sé ekki mikil. Hingað til hafa engin riðusýni af bænum sýnt fram á smit í hjörðinni.

Daglegur fréttaskýringaþáttur sem varpar nýju ljósi á það sem efst er á baugi og stundum það sem verðskuldar meiri athygli.

Umsjón: Sunna Valgerðardóttir og Þóra Tómasdóttir

Enn eitt íslenska flugfélagið er orðið gjaldþrota og bætist Niceair í hóp ekki smærri félaga en Iceland Express og Wowair. Miklar vonir voru bundnar við Niceair enda lengi verið kallað eftir auknu millilandaflugi frá Norðurlandi. Heimamenn glöddust yfir því að spara sér aksturinn alla leið til Keflavíkur áður en fríið gat hafist og ferðamenn sáu sér sömuleiðis leik á borði að geta flogið beint norður og ferðast um þaðan.

Eftir að Niceair missti þá einu flugvél sem félagið hafði yfir að ráða hefur gengið heldur erfiðlega að ferja farþega milli höfuðstaðs Norðursins og meginlands Evrópu, eins og gefur að skilja. Hvað er jú fugl án vængja, flugfélag án flugvélar?

Snorri Rafn Hallsson fjallar um norðlenska flugfélagið Niceair í þætti dagsins.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Veistu hvað kuldabrú er? Hún er að öllum líkindum í fasteigninni þinni. Og það er ágætt að vita hvar hún er og sérstaklega hversu stór og yfirgripsmikil - því kuldabrýr geta, ef ekki er passað upp á þær, skapað skilyrði sem eyðileggja hús og veggi og valda myglu. Við ræðum við Ágúst Pálsson, B.Sc. í vélaverkfræði og lagnahönnuð hjá Verkís sem hefur rosalegan áhuga á kuldabrúm og hann ætlar að reyna að skýra þetta allt fyrir okkur - en hann var einmitt að flytja fyrirlestur um þessi mál í morgun á fundi um nýsköpun í mannvirkjaiðnaði.

Við forvitnumst um nýtt rannsóknasetur skapandi greina sem hefur verið komið á fót. Þetta er samstarfsverkefni fimm háskóla og markmiðið er að ?stuðla að samráði á milli háskóla, stofnana, stjórnvalda, Hagstofu Íslands og atvinnulífs menningar og skapandi greina, efla samstarf sem styrkt getur innviði og vöxt atvinnugreinanna og bæta gagnaöflun og greiningu sem nýtist svo aftur rannsóknum og þekkingarmiðlun innan þessa ört vaxandi geira,? eins og segir í umfjöllun á vef háskólans á Bifröst. Anna Hildur Hildibrandsdóttir er stjórnarformaður þessa nýja rannsóknaseturs.

Umhverfispistill dagsins í höndum Stefáns Gíslasonar.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Una Margrét Jónsdóttir.

Árið 1977 var var 62. heimsþing Alþjóðlega esperanto-sambandsins haldið hér á Íslandi. Þá var frumflutt verkið „Sonĝpoemo pri ponto“ (Draumkvæði um brú) eftir Sigursvein D. Kristinsson við ljóð eftir Ólaf Jóhann Sigurðsson. Tónskáldið tileinkaði Alþjóðlega esperantósambandinu verkið. Tveimur árum síðar, 1979, kom út hljómplata með tónverki Sigursveins og þekktum íslenskum sönglögum á esperantó. Í þættinum verður leikin tónlist af plötunni um leið og spjallað verður við Benedikt Hjartarson sem er í stjórn Íslenska esperantósambandsins. Sambandið hefur átt í erfiðleikum, það varð að selja húsnæði sitt vegna fjárskorts og hefur verið að leita að nýjum varðveislustað fyrir bókasafn sitt, 6000 bækur og tímarit á esperantó. Umsjón með þættinum hefur Una Margrét Jónsdóttir og lesari er Björn Þór Sigbjörnsson.

Útvarpsfréttir.

Sjónum er beint að borgarskipulagi og arkitektúr í víðu samhengi. Viðmælendur þáttanna eru frumkvöðlar, skipulagsfræðingar, arkitektar, stjórnmálamenn og aðrir sem láta sig málefni skipulagsmála og arkitektúrs varða.

Umsjón: Sunnefa Gunnarsdóttir.

Er til klassískur eða hefðbundinn íslenskur arkitektúr?

Á síðustu árum hefur í auknum mæli heyrst í röddum sem krefjast þess að byggt verði aftur í klassískum eða hefðbundnum íslenskum arkitektúr. Í kjölfarið upphófst áhugaverð umræða um það hvort að klassískur íslenskur arkitektúr sé yfir höfuð til.

Í þættinum verður skoðað í hverju klassískur arkitektúr felst og hvort hægt sé að skilgreina klassískan íslenskan arkitektúr. Rætt er við Óskar Örn Arnórsson arkitekt og arkitektúrsagnfræðing og Sofiu Nannini arkitektúrsagnfræðing og nýdoktor í Háskólanum í Bologna.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Búlgarski rithöfundurinn og ljóðskáldið Georgi Gospodinov hlaut í vikunni alþjóðlegu Booker verðlaunin fyrir sína fjórðu skáldsögu, Time Shelter í þýðingu Angela Rodel. Þetta er í fyrsta sinn sem bók skrifuð á búlgörsku hlýtur þessa virtu viðurkenningu og annað árið í röð sem verðlaunin fara til bókar sem skrifuð er á tungumáli sem ekki hefur hlotið Bookerinn áður.

Á hverju ári fer fram keppni ungra einleikara sem Sinfóníuhljómsveit Íslands stendur fyrir í samvinnu við Listaháskóla Íslands. Keppnin er opin nemendum á háskólastigi, óháð því hvaða skóla þeir sækja, og fá þeir hlutskörpustu að leika einleik með Sinfóníuhljómsveit Íslands á tónleikum í Eldborg. Stjórnandi að þessu sinni er Nathanae?l Iselin staðarhljómsveitarstjóri SÍ og einleikarar og einsöngvarar sem koma fram eru þau Ólafur Freyr Birkisson, söngvari, Ragnheiður Ingunn Jóhannsdóttir, söngkona, Þórhildur Magnúsdóttir, víóluleikari, Þórgunnur Anna Örnólfsdóttir söngkona.

Teitur Magnússon fer með okkur í ferðalag um tónlistarferil Arthurs Lee forsprakka hljómsveitarinnar Love, sérstakur karakter í tónlistarsögunni sem hafði gífurleg áhrif. Jimi Hendrix apaði fatastílinn eftir honum og Jim Morrison og The Doors vildu vera eins og Love. Arthur var líka stjórnsamur og á tímum erfiður - glímdi við geðsveiflur og fíkn sem ollu því að hann var dæmdur í fangelsi. ?Áhrifamikill sjarmör ? glataður snillingur,? segir Teitur og við heyrum allt um það í lok þáttar.

Útvarpsfréttir.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Sigga Beinteins segir frá einum stærsta áhrifavaldi í sínu lífi, bandarísku söngkonunni Tinu Turner, sem lést nú á dögunum 83 ára að aldri.

Ynja Blær, myndlistakona, bíður okkur í Sílóam-húsið á Grundarstíg. Þar hefur hún búið síðastliðið ár og þar lærði hún að biðja. Og stofan hennar í þessu gamla trúboðshúsi varð efniviður að útskriftarverki hennar úr LHÍ, sem var blýantsteikning, í minni kantinum.

Tómas Ævar Ólafsson, flutti pistil í Lestinni árið 2018, um dauða illmenna í kvikmyndum og sjónvarpsþáttum, sem við rifjum upp í dag. Alls ótengt fréttum af andláti Tinu Turner.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Spegillinn 25. maí 2023

Umsjónarmaður: Ævar Örn Jósepsson

Tæknimaður: Magnús Þorsteinn Magnússon

Stjórn fréttaútsendingar: Margrét Júlía Ingimarsdóttir

Umboðsmaður skuldara segir embættið búa sig undir að fleiri leiti liðsinnis stofnunarinnar þegar nýjustu vaxtahækkanir Seðlabankans fari að bíta. Nú þegar húsnæðiskostnaður hefur vaxið mikið, leiti margir í dýr og óhagstæð yfirdráttarlán og smálán til að ná endum saman. Rætt við Ástu Sigrúnu Helgadóttur.

Sigurður Ingi Jóhannsson innviðaráðherra fer fram á greinargerð frá Almannavörnum, þar sem tíundað er hvers vegna stofnunin vill hætta við Fjarðarheiðargöng og bora frekar göng frá Seyðisfirði til Mjóafjarðar og Neskaupstaðar, og svo frá Mjóafirði upp í Hérað.

Icelandair hyggst í haust bjóða upp á flug milli Akureyrar og Keflavíkurflugvallar í tengslum við millilandaflug.

Héraðsdómur Reykjaness sýknaði Íslandsbanka af sex milljóna króna kröfu manns sem taldi bankann hafa ofrukkað vexti.

Framleiðsla á skógarplöntum er að hefjast á Héraði á ný eftir fimm ára hlé. Rætt við Ragnar Atla Tómasson.

Snorri Stefánsson bakari á Sauðárkróki er farinn að baka brauð ofan í bæjarbúa á ný, tíu dögum eftir að bakaríið stórskemmdist.

----

Ný aðgerðaáætlun stjórnvalda um þjónustu við eldra fólk næstu fimm árin, eða frá þessu ári til ársloka 2027, ber yfirskriftina Gott að eldast og er unnin af verkefnastjórn um heildarendurskoðun á þjónustu við eldra fólk. Bæta á þjónustuna og auðvelda fólki að nýta sér hana og búa lengur heima hjá sér. Rætt við Berglindi Magnúsdóttur, formann verkefnisstjórnar.

Bandaríkjamenn hafa siglt flugmóðurskipinu Gerald Ford, stærsta stríðsdreka sínum, nánast alveg upp í landsteina innst í Óslóarfirði. Þetta er hundrað þúsund tonna ferlíki og Rússar líta á ferð þess sem ögrun og tilefnislausa ógn við sig. Gísli Kristjánsson talar frá Noregi.

Háir sem lágir hafa minnst söngkonunnar Tinu Turner á samfélagsmiðlum frá því að fréttir bárust af andláti hennar. Drottning, átrúnaðargoð, fyrirmynd og goðsögn eru rauði þráðurinn í þessum færslum. Ásgeir Tómasson stiklar á stóru í merkilegri sögu Tinu Turner.

Ævar vísindamaður setur allt milli himins og jarðar undir smásjána og rannsakar eins og honum einum er lagið. Fróðleikur og skemmtun fyrir forvitna krakka á öllum aldri.

Umsjón: Ævar Þór Benediktsson.

Þáttur dagsins er einstaklega hættulegur. Hvað ætlarðu að gera ef þú lendir á eyðieyju? En ef þú sekkur í kviksyndi? Ævar segir sögur af lirfum, slími, flöskuskeytum og hversu erfitt er að velja góða útvarpsstöð sem allir í bílnum eru sáttir við þegar maður er á ferð um landið.

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Veistu hvað kuldabrú er? Hún er að öllum líkindum í fasteigninni þinni. Og það er ágætt að vita hvar hún er og sérstaklega hversu stór og yfirgripsmikil - því kuldabrýr geta, ef ekki er passað upp á þær, skapað skilyrði sem eyðileggja hús og veggi og valda myglu. Við ræðum við Ágúst Pálsson, B.Sc. í vélaverkfræði og lagnahönnuð hjá Verkís sem hefur rosalegan áhuga á kuldabrúm og hann ætlar að reyna að skýra þetta allt fyrir okkur - en hann var einmitt að flytja fyrirlestur um þessi mál í morgun á fundi um nýsköpun í mannvirkjaiðnaði.

Við forvitnumst um nýtt rannsóknasetur skapandi greina sem hefur verið komið á fót. Þetta er samstarfsverkefni fimm háskóla og markmiðið er að ?stuðla að samráði á milli háskóla, stofnana, stjórnvalda, Hagstofu Íslands og atvinnulífs menningar og skapandi greina, efla samstarf sem styrkt getur innviði og vöxt atvinnugreinanna og bæta gagnaöflun og greiningu sem nýtist svo aftur rannsóknum og þekkingarmiðlun innan þessa ört vaxandi geira,? eins og segir í umfjöllun á vef háskólans á Bifröst. Anna Hildur Hildibrandsdóttir er stjórnarformaður þessa nýja rannsóknaseturs.

Umhverfispistill dagsins í höndum Stefáns Gíslasonar.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Amnesty International gaf út skýrslu nýlega um dauðarefsingar í heiminum. Þar er að finna sláandi upplýsingar um til dæmis hvar og hvernig dauðarefsingu er beitt í heiminum, hvar aukning er en einnig bent á jákvæða þróun þegar horft er til landa sem láta afnema dauðarefsingu bæði í lögum og framkvæmd. Anna Lúðvíksdóttir framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty International ætlar að koma í þáttinn í dag og segja okkur betur frá efni skýrslunnar.

Nú standa yfir skráningar í háskólana og þetta er einmitt sá tími sem nýstúdentar, og ýmsir aðrir, eru taka ákvarðanir um frekara nám. Einn valkosturinn er fjarnám - stafrænt háskólanám. Háskólinn á Bifröst hefur verið í fararbroddi íslenskra háskóla í fjarnámi og talað er um skóla í skýjunum. Fjarnám svarar þörf nútímans, ekki síst vinnandi fólks og jafnar mjög tækifæri til náms og um fjörtíu prósent nemenda Háskólans á Bifröst koma af landsbyggðinni. Margrét Jónsdóttir rektor skólans heimsótti okkur í dag.

Svala Ísfeld Ólafsdóttir, dósent við lagadeild Háskólans í Reykjavík að kom til okkar og sagði okkur frá ráðstefnu sem er framundan um kynferðisbrot gegn drengjum. Þar verða haldin fjölbreytt erindi og leitast við að svara spurningum á borð við: Af hverju segja drengir síður frá og hvað hjálpar þolendum að segja frá kynferðisofbeldi? Svala sagði okkur frá því sem hún ætlar að tala um á ráðstefnunni og fór yfir annað það helsta á dagskránni.

Tónlist í þættinum í dag:

What's Love got to do with it / Tina Turner (Terry Britten og Graham Lyle )

Best í heimi / Jóhanna Guðrún og Margrét Lilja Davíðsdóttir (Ashley Monroe, Sara Siskind og Bragi Valdimar Skúlason) Ath upplýsingar

River deep, Mountain high / Tina Turner (Barry, Spector og Ellie Greenwitch)

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Sigga Beinteins segir frá einum stærsta áhrifavaldi í sínu lífi, bandarísku söngkonunni Tinu Turner, sem lést nú á dögunum 83 ára að aldri.

Ynja Blær, myndlistakona, bíður okkur í Sílóam-húsið á Grundarstíg. Þar hefur hún búið síðastliðið ár og þar lærði hún að biðja. Og stofan hennar í þessu gamla trúboðshúsi varð efniviður að útskriftarverki hennar úr LHÍ, sem var blýantsteikning, í minni kantinum.

Tómas Ævar Ólafsson, flutti pistil í Lestinni árið 2018, um dauða illmenna í kvikmyndum og sjónvarpsþáttum, sem við rifjum upp í dag. Alls ótengt fréttum af andláti Tinu Turner.