Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Jarþrúður Árnadóttir flytur morgunbæn og orð dagsins.

Útvarpsfréttir.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Tvö ár eru í dag frá hryðjuverkum Hamas í Ísrael, og í kjölfarið fylgdi nær linnulaus hernaður Ísraels á Gaza. Jón Björgvinsson fréttamaður var á línunni frá Ísrael, og ræddi um friðarhorfur.

Sanae Takaichi verður væntanlega forsætisráðherra í Japan síðar í þessum mánuði. Það eru tímamót, kona hefur aldrei gengt því embætti áður. Kristín Ingvarsdóttir, dósent í japönskum fræðum við Háskóla Íslands, ræddi við okkur um japönsk stjórnmál.

Arthúr Björgvin Bollason sagði í Berlínarspjalli frá flygildum, lýðræðisvitund ungs fólks og sameiningarhátíð í Saarbrücken, en 35 ár eru liðin frá því að þýsku ríkin sameinuðust.

Í síðasta hluta þáttarins var svo fjallað um íslenska íðorðasmíð, en lengi hefur verið lögð áhersla á að íslenska erlend sérfræðiorð og hugtök. Ágústa Þorbergsdóttir, ritstjóri Íðorðabanka Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, og Haraldur Bernharðsson, prófessor og formaður Málnefndar Háskóla Íslands, sögðu frá.

Tónlist:

Kristjana Stefánsdóttir - Hvar er tunglið?.

Marína Ósk Þórólfsdóttir, Scott Ashley McLemore, Sunna Gunnlaugsdóttir, Nicolas Louis Christian Moreaux - Kvæði ungs manns um sumar.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Hrund talar m.a. um vel þjálfað innsæi.

Umsjón: Halldóra Björnsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

lagalistinn:

Brownie McGhee - I Gotta Woman.

BOB DYLAN - Things Have Changed.

Kim Wilson - Don't Bite The Hand That Feeds You.

THE ROLLING STONES - Dead Flowers.

Sonny Terry - I Gotta Woman.

Omar Kent Dykes & Jimmie Vaughan - You Made Me Laugh.

VAN MORRISON - Philosophers Stone.

Magic Slim & The Teardrops - You Can't Lose What You Ain't Never had.

The Doobie Brothers - What a Fool Believes.

The Grateful Dead - Uncle John's Band.

Golden Gate Quartet - Gospel Alphabets.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: [email protected]

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Tvö viðfangsefni hafa áhrif á okkur öll hvort sem við höfum áhuga á þeim eða ekki: heilsa og peningar. Fólk hefur mjög mismunandi viðhorf til peninga og hegðun okkar þegar kemur að fjármálum fer gjarnan frekar eftir tilfinningum okkar til þeirra en því sem við mögulega kunnum og vitum. Hjónin Georg Lúðvíksson og Kristrún Tinna Gunnarsdóttir þýddu saman bókina Sálfræði peninganna eftir Morgan Housel sem er nýkomin út. Þau komu til okkar í dag og sögðu okkur frá bókinni og þeirra sameiginlega áhugamáli, en eins og þau segja sjálf þá er fjármálanördar hugtak sem á ágætlega við um þau.

Ragnheiður Gröndal tónlistarkona var ein af þeim sem hlaut starfslaun til eins árs, sem tónskáld og tónlistarflytjandi. Hún segir að það hafi verið kærkomið að fá næði og rými til eigin tónsmíða og er með mörg járn í eldinum. Við heyrðum í henni í þættinum og hún leyfði okkur að heyra nýtt lag sem er ekki enn komið út.

Svo var það Heilsuvaktin. Akureyrarklíníkin hefur á einu ári frá stofnun tekið á móti rúmlega fimm hundrað manns sem greinst hafa með langvinnan Covid sjúkdóm. Friðbjörn Sigurðsson einn úr læknateyminu þar segir sjúkdóminn einkennast af mikilli örmögnun og ofsaþreytu og að sjúklingar sem greinist með hann hafi hvað mesta sjúkdómsbyrði af öllum sjúkdómum sem Friðbjörn hefur komist í kynni við sem fyrrverandi krabbameinslæknir. Hann sé enn ólæknanlegur og læknar viti ekki hvaða lyf og meðferðir reynist bestar fyrir sjúklinga. Það sé þó von því mikil vitundarvakning hafi orðið undanfarin misseri um sjúkdóminn. Friðbjörn segist hafa trú á því að lækning eða lyf finnist samhliða auknum rannsóknum í náinni framtíð. Helga talaði við Friðbjörn á Heilsuvaktinni í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Verst af öllu / Ríó Tríó (Evert Taube, texti Jónas Friðrik Guðnason)

Allar mínar götur / Halli Reynis og Vigdís Jónsdóttir (Halli Reynis)

Ég þakka / Ragnheiður Gröndal (Ragnheiður Gröndal)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Umsjón hefur Eiður Ragnarsson þorpari til 30 ára og ferðaþjónustubóndi að Bragðavöllum í Hamarsfirði.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Viðræður um vopnahlé á Gaza halda áfram í Egyptalandi. Tvö ár eru í dag síðan Hamas réðist inn í Ísrael, Ísraelsmenn hófu síðan árásir á Gaza sem standa enn.

Atvinnuráðherra segir boðaðar breytingar á búvörulögum eiga að bæta hag bænda og vísar gagnrýni stjórnarandstöðunnar til föðurhúsanna.

Níutíu og fjögur prósent kennara á Íslandi eru ánægðir í starfi. Áttatíu prósent þeirra eru aftur á móti óánægðir með launakjör, samkvæmt nýrri alþjóðlegri könnun.

Langan tíma gæti tekið að greina hvort riðuveiki sem greindist í Skagafirði í liðinni viku hafi borist víðar. Bændur segja sorg ríkja í sveitinni.

Þrátt fyrir ábendingar og ávítur erlendra eftirlitsaðila undanfarna áratugi, segja fangaverðir og aðstandendur það enn gerast að geðsjúkir fangar, séu vistaðir dögum og jafnvel vikum saman í einangrun.

Forseti Frakklands hefur beðið fráfarandi forsætisráðherra landsins að reyna að bjarga ríkisstjórnarsamstarfinu.

Mun fleiri eru ánægðir en óánægðir með störf ríkisstjórnarinnar, í nýrri könnun Maskínu. Aðeins tólf prósent eru ánægð með stjórnarandstöðuna.

Einn besti körfuboltamaður sögunnar, Bandaríkjamaðurinn LeBron James gæti verið að leggja skóna á hilluna. Hann er stigahæsti leikmaður í sögu NBA- deildarinnar.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Ellefu og hálf milljón króna fundust nýlega á reikningi í umsjá Reykjavíkurborgar. Ellefu milljónir sem voru nýlega auglýstar sem einstakt viðbótar framlag í Tónlistarsjóð.

Peningarnir koma upprunalega úr Músíksjóði Guðjóns Sigurðssonar.Í þessum þætti ætlum við að rekja uppruna peninganna og heyra óvenjulega sögu af því hvers vegna þessi væna summa hefur ratað inn Tónlistarsjóð í ár. VIðmælendur: Ása Dýradóttir, Halla Björg Evans, Guðjón Friðriksson, Bjarki Sveinbjörnsson, María Rut Reynisdóttir. Umsjón: Þóra Tómasdóttir

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: [email protected]

Þjóðsögukista heimsins er opnuð í hlaðvarpsþáttum í umsjón Ingibjargar Fríðu Helgadóttur. Sögurnar eru alls konar, sumar fyndnar, aðrar fróðlegar, sumar alveg út í hött og enn aðrar svolítið hræðilegar eða draugalegar. Þjóðsögurnar eru frá ýmsum heimshornum og Ingibjörg Fríða ætlar að setjast hjá okkur og segja okkur allt um Þjóðsögukistuna.

Páll Líndal, umhverfissálfræðingur, fjallar um rannsóknir í umhverfissálfræði og hvernig fólk skynjar og túlkar umhverfi sitt í sínum vikulega pistli.

Í lok þáttar heyrum við viðtal við Daníel Sæberg. Daníel missti son sinn, Jökul Frosta, af slysförum þegar hann var fjögurra ára. Daníel hefur heiðrað minningu Jökuls Frosta með því að halda Grænan dag og tilgangurinn er að safna fjármagni fyrir börn og unglinga í sorg.

Tónlist þáttarins:

Ævilangt / GDRN

A Horse With No Name / America

High heels / Júníus Meyvant

Umsjón: Elsa María Guðlaugs Drífudóttir

Útvarpsfréttir.

Íslensk jaðartónlist úr ýmsum áttum frá ýmsum hliðum. Umsjón: Árni Matthíasson

Fjölbreytni er aðal Gunnars Karels Mássonar þegar tónlist er annars vegar - segja má að hann sé alltaf að gera allskonar, þó að túban sé sjaldan langt undan. Á seinni árum hefur tónlist fyrir leiklist og myndlistarinnsetningar orðið æ stærri hluti af verkaskrá hans og gjarnan tónlist sem hann flytur sjálfur.

Lagalisti:

Hljóðleiðingar - Anda

As we walk we sleep fyrir einleikstúbu og sinfóníettu

2-4 brego - 2 poor polish speaking romanians

Flæði VII

Donna - tónlist fyrir Stripp- Slowtek

Suzuki Fire - Boomboom

Vaðlaheiðargöng - Barbara

Árið án sumars - Sandur

Útvarpsfréttir.

Umsjónarmaður spjallar um hvaðeina milli himins og jarðar, oft af sögulegu tagi, les forvitnilega texta úr ýmsum áttum, bæði íslenska og erlenda, og reynir af öllum mætti að hafa ofan af fyrir hlustendum þá klukkustund sem þátturinn stendur. Umsjón: Illugi Jökulsson.

Í þessum fyrsta þætti af nokkrum tekur umsjónarmaður saman og les kafla úr æviminningum og samfélagslýsingu austurríska rithöfundarins Stefans Zweigs. Sumarið 2025 var fluttur eins konar kynningarþáttur þar sem athyglin beindist að ferðalagi Zweigs og Halldórs Laxness á rithöfundaþing á fjórða áratugnum. Í byrjun þessa þáttar er raunar lesin merkileg smásaga Zweigs sem heitir Leiðarlok.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir.

Á áttunda áratugnum komu fram kenningar um vitsmuni plantna og kosti þess að spila fyrir þær tónlist til að auka vöxt. Hljómplata Mort Garson, Plantasia frá 1976, er í takt við þessar pælingar, en hún verður flutt á tónleikum í Garðheimum á laugardag, á tónlistarhátíðinni State of the Art. Víðsjá hitti aðstandendur hátíðarinnar í Garðheimum, þá Bjarna Frímann, Berg, Magnús Jóhann og Sverri Pál. Einnig kynnum við okkur Forntónlistarhátíðina Kona sem Kammerhópurinn ReykjavíkBarokk heldur nú í fjórða sinn, en þar er flutt tónlist eftir konur sem brutust út úr hefðbundnum kynhlutverkum síns tíma til þess að sinna listinni. Og Soffía Auður Birgisdóttir rýnir í Með minnið á heilanum eftir Þórhildi Ólafsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Kristín Eysteinsdóttir er rektor Listaháskóla Íslands, leikstjóri og fyrrverandi Borgarleikhússtjóri. Lóa Björk fær Kristínu í samtal um framtíð sviðslista.

Við hringjum á Ísafjörð og forvitnumst um kvikmyndahátíðina PIFF sem fer fram í fimmta sinn í dag.

Atli Bollason heldur áfram að setja purningamerki við þrá nútímamannsins eftir viðurkenningu og ríkidæmi, í pistlaröð sinni Ekki slá í gegn.

Fréttir

Fréttir

Palestínumenn á Gaza hafa misst allt nema vonina um frið, segir talsmaður Unicef. Friðarviðræður Ísraela og Hamas héldu áfram í dag.

Forseti Alþingis lítur innbrot í þinghúsið um helgina alvarlegum augum og segir að gripið hafi verið til aðgerða. Öryggisverði var sagt upp störfum.

Félags- og húsnæðismálaráðherra segist ætla að hraða öllum ferlum innan ráðuneytisins til að bregðast við löngum biðlistum hjá umboðsmanni skuldara.

Innviðaráðherra fær völd til að leyfa laxeldisakkeri innan helgunarsvæðis sæstrengja samkvæmt frumvarpsdrögum í samráðsgátt. Félagið VÁ sem berst gegn laxeldi í Seyðisfirði segir undanþáguheimildina sniðna að áformum Kaldvíkur í Seyðisfirði.

Gul viðvörun tekur gildi á sunnanverðu landinu á morgun. Varað er við miklu hvassviðri og sjávargangi á Suðvesturlandi.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Fyrri hluti þáttarins verður helgaður því að í dag eru tvö ár frá því að vígamenn Hamas frömdu grimmilega hryðjuverkaárás í Ísrael sem var upphafið að alblóðugasta kaflanum í margra áratuga stríði Ísraela og Palestínumanna. Við fjöllum líka um af hverju Flokkur fólksins hefur skipt um skoðun um bókun þrjátíu og fimm.

Umsjón: Fríða María Ásbergsdóttir.

Gestur þáttarins í dag er enginn annar en leikarinn og ritöfundurinn Gunnar Helgason.

Veðurfregnir kl. 18:50.

Dánarfregnir.

Tónleikur er þáttur um tónlistarstefnur og tónlistarfræði, tónlistarmenn, tónskáld og tónlistarflytjendur.

Umsjón: Ingibjörg Eyþórsdóttir

Áður á dagskrá veturinn 2008-2009

Franz Schubert fæddist árið 1797, og lifði hratt og stutt. Afköst hans voru hreint ótrúleg miðað við hans stuttu ævi, en hann lést tæplega 32 ára gamall og verkalisti hans er miklum mun lengri en verkalisti Beethovens sem þó náði 57 ára aldri. Schubert samdi fjölda strengjakvartetta strax fyrir tvítugt sem margir hverjir hafa glatast, margar óperur og sinfóníu og píanóverk, en þekktastur er hann vitanlega fyrir sönglögin sín. Hann samdi fáa strengjakvartetta eftir hann komst yfir tvítugt, en þeir hafa unnið hylli áheyrenda svo um munar. Einn þeirra er D810 í d-moll sem gengur undir nafninu Dauðinn og stúlkan og hann verður fluttur í þættinum.

Tónlistarhljóðrit frá ýmsum tímum úr safni útvarpsins

Tónlistarhljóðrit frá ýmsum tímum úr safni útvarpsins

Tónlistin í þættinum:

Á Kýpros: konsert fyrir Kammersveit Reykjavíkur eftir Leif Þórarinsson.

Kammersveit Reykjavíkur leikur, Bernharður Wilkinsson stjórnar.

Útg. 2002 á plötunni Leitin eilífa.

Chiquilin de Bachin eftir Astor Piazzolla. Rúnar Þórisson leikur á gítar. Útg. 2023 á plötunni Latin America.

Spönsk rapsódía S.254 eftir Franz Liszt. Rögnvaldur Sigurjónsson leikur á píanó.

Hljóðritað í Ríkisútvarpinu í mars 1951.

De luce et umbra eftir Jóhann Jóhannsson. Dirac kvartettinn leikur. Útg. 2016 á plötunni Orphée.

Sofðu unga ástin mín, þjóðlag í útsetningu Hafsteins Þórólfssonar.

Schola cantorum syngur, Hörður Áskelsson stjórnar. Útg. 2023 á plötunni Meditatio II. Music for mixed choir.

Credo úr Missa pacis eftir Sigurð Sævarsson. Sönghópurinn Hljómeyki syngur, Sigurður Halldórsson leikur á selló, Steingrímur Þórhallsson á orgel og Frank Aarnink á slagverk. Stjórnandi er Magnús Ragnarsson.

Útg. 2011 á plötunni Missa pacis.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: [email protected]

Þjóðsögukista heimsins er opnuð í hlaðvarpsþáttum í umsjón Ingibjargar Fríðu Helgadóttur. Sögurnar eru alls konar, sumar fyndnar, aðrar fróðlegar, sumar alveg út í hött og enn aðrar svolítið hræðilegar eða draugalegar. Þjóðsögurnar eru frá ýmsum heimshornum og Ingibjörg Fríða ætlar að setjast hjá okkur og segja okkur allt um Þjóðsögukistuna.

Páll Líndal, umhverfissálfræðingur, fjallar um rannsóknir í umhverfissálfræði og hvernig fólk skynjar og túlkar umhverfi sitt í sínum vikulega pistli.

Í lok þáttar heyrum við viðtal við Daníel Sæberg. Daníel missti son sinn, Jökul Frosta, af slysförum þegar hann var fjögurra ára. Daníel hefur heiðrað minningu Jökuls Frosta með því að halda Grænan dag og tilgangurinn er að safna fjármagni fyrir börn og unglinga í sorg.

Tónlist þáttarins:

Ævilangt / GDRN

A Horse With No Name / America

High heels / Júníus Meyvant

Umsjón: Elsa María Guðlaugs Drífudóttir

Silja Aðalsteinsdóttir les, hljóðritun frá 1974.- Gísla saga er ein af hinum vinsælustu Íslendingasögum.

Tilfinningar sögufólksins birtast þar miklu berlegar en í flestum öðrum sögum. Þetta er saga um heitar ástir, sterka tryggð og mikla ógæfu sem þjóðin hefur lifað sig inn í, enda er það sorglegast hversu fer um samskipti náinna skyldmenna og venslafólks. Hæst ber útlagann Gísla Súrsson og hina kjarkmiklu og traustu eiginkonu hans, Auði Vésteinsdóttur. Gísla saga hefur á undanförnum áratugum verið lesin öðrum fornsögum meira í framhaldsskólum á Íslandi og Ágúst Guðmundsson gerði eftir henni kvikmyndina Útlagann. Hvort tveggja sýnir hve háan sess hún skipar.

Veðurfregnir kl. 22:05.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: [email protected]

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Tvö viðfangsefni hafa áhrif á okkur öll hvort sem við höfum áhuga á þeim eða ekki: heilsa og peningar. Fólk hefur mjög mismunandi viðhorf til peninga og hegðun okkar þegar kemur að fjármálum fer gjarnan frekar eftir tilfinningum okkar til þeirra en því sem við mögulega kunnum og vitum. Hjónin Georg Lúðvíksson og Kristrún Tinna Gunnarsdóttir þýddu saman bókina Sálfræði peninganna eftir Morgan Housel sem er nýkomin út. Þau komu til okkar í dag og sögðu okkur frá bókinni og þeirra sameiginlega áhugamáli, en eins og þau segja sjálf þá er fjármálanördar hugtak sem á ágætlega við um þau.

Ragnheiður Gröndal tónlistarkona var ein af þeim sem hlaut starfslaun til eins árs, sem tónskáld og tónlistarflytjandi. Hún segir að það hafi verið kærkomið að fá næði og rými til eigin tónsmíða og er með mörg járn í eldinum. Við heyrðum í henni í þættinum og hún leyfði okkur að heyra nýtt lag sem er ekki enn komið út.

Svo var það Heilsuvaktin. Akureyrarklíníkin hefur á einu ári frá stofnun tekið á móti rúmlega fimm hundrað manns sem greinst hafa með langvinnan Covid sjúkdóm. Friðbjörn Sigurðsson einn úr læknateyminu þar segir sjúkdóminn einkennast af mikilli örmögnun og ofsaþreytu og að sjúklingar sem greinist með hann hafi hvað mesta sjúkdómsbyrði af öllum sjúkdómum sem Friðbjörn hefur komist í kynni við sem fyrrverandi krabbameinslæknir. Hann sé enn ólæknanlegur og læknar viti ekki hvaða lyf og meðferðir reynist bestar fyrir sjúklinga. Það sé þó von því mikil vitundarvakning hafi orðið undanfarin misseri um sjúkdóminn. Friðbjörn segist hafa trú á því að lækning eða lyf finnist samhliða auknum rannsóknum í náinni framtíð. Helga talaði við Friðbjörn á Heilsuvaktinni í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Verst af öllu / Ríó Tríó (Evert Taube, texti Jónas Friðrik Guðnason)

Allar mínar götur / Halli Reynis og Vigdís Jónsdóttir (Halli Reynis)

Ég þakka / Ragnheiður Gröndal (Ragnheiður Gröndal)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR