Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Jóna Kristín Þorvaldsdóttir flytur morgunbæn og orð dagsins.

Útvarpsfréttir.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Staða efnahagsmála var til umfjöllunar þegar Róbert Farestveit, hagfræðingur Alþýðusambands Íslands, kom á Morgunvaktina. Við ræddum verðbólguna, matvælaverð, húsnæðismál, tollamál og vaxtaákvörðun framundan.

Arthur Björgvin Bollason sagði frá þýskum stjórnmálum og frá merkilegri konu sem lést í síðustu viku. Margot Friedländer slapp úr fangabúðum nasista og varði síðustu árum ævinnar í að uppfræða ungt fólk um ógnarstjórn þeirra.

Í síðasta hluta þáttarins var spjallað við Halldór Gunnar Ólafsson, oddvita á Skagaströnd og nýjan stjórnarformann Byggðastofnunar. Hann var á strandveiðum og ræddi um byggðamál við okkur.

Tónlist:

Olsen Brothers - Smuk som et stjerneskud.

Adèle Viret Quartet - Made in.

Vilhjálmur Vilhjálmsson - Þórður sjóari.

Ragnar Bjarnason, Hljómsveit Svavars Gests - Vertu sæl mey.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Gunnlaugur og Ármann ræða hlaðvarpið sitt Flimtan og fáryrði þar sem þeir ræða fornbókmenntir og upp á síðkastið hafa þeir rætt um óperur,

Umsjón: Halldóra Björnsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: [email protected]

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

VÆB bræðurnir tveir, Hálfdán og Mattías Mattíassynir stíga á Eurovisionsviðið í kvöld ásamt dönsurum og syngja lagið Róa. Þeir voru sérstaklega valdir til að vera fyrstir af því stjórnendur keppninnar vildu að kvöldið myndi byrja með miklu stuði. Fararstjóri íslenska hópsins er sem fyrr Felix Bergsson og við vorum með hann á línunni í dag og fengum nýjustu fréttir frá Basel.

Miðvikudagsbíó hefur verið vinsælt í vetur í Bíó Paradís, þessar sýningar voru hugsaðar fyrir eldra fólk, fólk sem vinnur á kvöldin og bara hvern sem vildi koma um miðjan dag í bíó. 28.maí verður lokaviðburður miðvikudagsbíósins með frumsýningu á gamanmynd og boðið verður upp á diskóball fyrir eldri borgara strax eftir sýninguna. Hrönn Sveinsdóttir, framkvæmdastjóri Bíó Paradísar, og Katrín Þorsteinsdóttir, dyggur aðdáandi miðvikudagsbíósins og kvikmynda yfir höfuð, komu til okkar og sögðu betur frá þessu í þættinum.

Svo kom Einar Sveinbjörnsson til okkar í veðurspjallið í dag. Í þetta sinn talaði hann um lýsingar á veðri, orðfæri og tungutak. Þ.e.a.s. hann bar saman hvernig veðrinu var lýst á 19.öld af Erlendi Björnssyni og hvernig það yrði orðað í dag og hvernig mun þetta mögulega þróast áfram inn í framtíðina. Svo rýndi Einar í langtímaútlitið út maí og jafnvel aðeins inn í júní.

Tónlist í þættinum í dag:

Never Ever Let You Go / Rollo and King (Sören Poppe, Stefan Nielsen og Thomas Brekling)

Róa (Jazz útgáfa) / VÆB (Hálfdán Helgi Matthíasson, Matthías Davíð Matthíasson, Gunnar Björn Gunnarsson og Ingi Þór Garðarsson)

Bara Bada Bastu / Kaj (Anderz Wrethov, Axel Åhman, Jakob Norrgård, Kevin Holmström, Kristoffer Strandberg, Robert Skowronski)

Calm After the Storm / The Common Linnets (Ilse Delange, JB Meijers, Rob Crosby, Matthew Crosby og Jake Etheridge)

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Ingi Vífill Guðmundsson grafískur hönnuður fjallar um rómantík.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Sala hófst í morgun á síðasta eignarhlut ríkisins í Íslandsbanka. Almenningur hefur forgang að kaupunum fram yfir stærri fjárfesta. Fjármálaráðherra vonast til að salan skili fjörutíu milljörðum króna í ríkissjóð.

Fyrrverandi lögreglumaður kærði héraðssaksóknara til nefndar um eftirlit með lögreglu. Málið er komið á borð ríkissaksóknara. Lögreglumaðurinn fyrrverandi telur að héraðssaksóknari hafi komið gögnum til Ríkisútvarpsins.

Bandaríkjaforseti hóf í morgun sína fyrstu opinberu heimsókn í embætti. Hann ferðast um Miðausturlönd næstu fjóra daga, en kemur ekki við í Ísrael.

Mikill meirihluti vara sem keyptar eru í netverslunum á borð við Temu og Shein innihalda skaðleg efni. Teymisstjóri markaðseftirlits HMS segir neytendur oft ekki meðvitaða um skaðsemi varanna.

Skjálftahrina gekk yfir við Grímsey í nótt. Stærsti skjálftinn var 4,7 að stærð og fannst víða á Norðurlandi. Íbúi í eynni segir að skjálftahrinur sem þessar venjist aldrei.

Hópur sem viðurkennir ekki lögmæti þýska ríkisins var upprættur í umfangsmikilli lögregluaðgerð í morgun. Sjálfskipaður konungur hópsins var meðal fjögurra sem voru handteknir.

VÆB bræður stíga fyrstir á svið í fyrri undankeppni Eurovision í kvöld. Það er á brattann að sækja fyrir bræðurna, en samkvæmt veðbönkum eru um fjörutíu prósent líkur á að Ísland komist áfram í úrslit.

Viktor Gísli Hallgrímsson landsliðsmarkvörður í handbolta var í dag kynntur sem leikmaður spænska stórliðsins Barcelona. Hann gerir tveggja ára samning við félagið. Viktor segir vistaskiptin enn vera frekar óraunveruleg.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Sveinn Rúnar Hauksson heimilislæknir ræðir um umræðuna um notkun á hugvíkkandi efnum eins og LSD eða sýru þegar hann var ungur maður á sjöunda áratugnum og umræðuna um hugvíkkandi efni í samfélaginu í dag.

Sveinn Rúnar notaði LSD á sínum tíma en fór verst á hassreykingum og endaði meðal annars inni á geðdeild í Þýskalandi vegna dagreykinga. Tímabilið sem Sveinn Rúnar ræðir um er að hið svokallaða hippatímabil þar sem neysla á kannabisefnum og ofskynjunarlyfjum alls kyns færðist mjög í vöxt. Hann segist hafa verið eins konar ,,hassprestur" á sínum yngri árum og talað mjög fyrir notkun efnisins.

Sveinn Rúnar var í viðtali við blaðamanninn Jakob Bjarnar Grétarsson á vefmiðlinum Vísi um helgina og vakti samtal þeirra talsverða athygli á samfélagsmiðlum. Tilefnið var að Sveinn Rúnar er að láta af störfum sem heimilislæknir, 78 ára gamall. Í viðtalinu var Sveinn Rúnar krítískur á það sem honum finnst vera gagnrýnislaus umræða um hugvíkkandi efni í samfélaginu.

Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: [email protected]

Í dag heimsækir Samfélagið Netagerðina á Ísafirði, skapandi rými fyrir arkítekta, klæðskera, blómaskreitingar- og leirlistarfólk og annað sjálfstætt starfandi listafólk á Vestfjörðum. Við skoðum rýmið í fylgd með Heiðrúnu Björk netagerðastjóra og kíkjum í litla verslun sem listafólkið heldur úti.

Og síðan fáum við til okkar tvo sérfræðinga í matvendni barna - þær Berglindi Lilju Guðlaugsdóttur dorktorsnema og Önnu Sigríði Ólafsdóttur prófessor við menntavísindasvið Háskóla Íslands.

Að lokum fáum við pistil frá Esther Jónsdóttur, sem elti uppi sjaldgæfan svepp í Grímsnesi ásamt sveppasérfræðingi.

Útvarpsfréttir.

Íslensk jaðartónlist úr ýmsum áttum frá ýmsum hliðum. Umsjón: Árni Matthíasson

Söngkonan Heiða Árnadóttir vill helst af öllu syngja glænýja tónlist og kann því vel að hún sé sem fjölbreyttust. Hún lærði söng hér heima og ytra og á námsárunum í Hollandi varð til hljómsveitin Mógil. Mógil var leið hennar til að feta sig inn í nútímalegri músík eftir háklassískt tónlistarnám og þaðan lá leiðin í tilraunakennda nútímaklassík.

Lagalisti:

Tunglið og ég - Hvernig er tónlist á lífi haldið

Þá birtist sjálfið - Kafli 1

Þá birtist sjálfið - Kafli 2

Óútgefið - Skrafað í skurði

Ilm og ómleikar - Rósarilmur

Óútgefið - Mörsugur

Útvarpsfréttir.

Umsjónarmaður spjallar um hvaðeina milli himins og jarðar, oft af sögulegu tagi, les forvitnilega texta úr ýmsum áttum, bæði íslenska og erlenda, og reynir af öllum mætti að hafa ofan af fyrir hlustendum þá klukkustund sem þátturinn stendur. Umsjón: Illugi Jökulsson.

Vegna fjölda áskorana er hér kominn síðasti þátturinn þar sem lesið úr bók Jökuls Jakobssonar sem hann skrifaði ásamt teiknaranum Baltasar og fjallaði um mannlíf í Breiðafjarðareyjum að fornu og nýju. Merkilegt mannlíf, hlýleg frásögn.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir.

Textíllistakonan Guðrún Bergsdóttir skapaði á jaðrinum en ævistarf hennar hefur markað djúp og mikilvæg spor í íslenskri listasögu. Nýverið opnaði yfirlitssýning á verkum hennar í Gerðarsafni og við hittum þar sýningarstjórann, myndlistarkonuna Hildigunni Birgisdóttur í þætti dagsins. Við heyrum líka viðtal við kvikmyndagerðarkonuna Kumjönu Novakovu um kvikmyndina Silence of Reason, sem fjallar um hina alræmdu þjóðarhreinsun í Bosníu á tíunda áratugnum og sláum á þráðinn hjá tónskáldinu Báru Gísladóttur og danshöfundinum Margréti Bjarnadóttur sem frumsýna á föstudag sviðsverkið Cooler Stars Glow Red á SPOR hátíðinni í Árósum.

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Una Schram ræðir við Sæunni Kjartansdóttur, sálgreini, um tengslamyndunarkenningar í rómantískum samböndum, en algórythmi Unu er stútfullur af efni því tengdu.

Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir veltir fyrir sér tilgangi þess að endurgera pólitíska gjörninga fortíðar. Venusarstyttan á 1. maí er til skoðunar.

Hver er snilld Nathan Fielder? Pálmi Freyr Hauksson og Tumi Björnsson velta þvi fyrir sér hvað gerir sjónvarpsþætti Fielders sérstaka.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Indverskir tölvuhakkarar herjuðu á lögmannsstofu sem sá meðal annars um hópmálsókn gegn Björgólfi Thor. Stór kúnni þessarar lögmannsstofu var það líka og það hvaða einstaklinga helst var herjað á í þeim innbrotstilraunum, varð blaðamönnum Reuters tilefni til að vangaveltna um hvort einhver Íslendingur, þriðji íslenski aðilinn, tengdist málinu; hvort hann hefði ráðið málaliðana indversku til starfa.

Orkunotkun í dreifbýli á Íslandi er alltaf dýrust sama hvort kveikja þurfi ljós, hita hús eða drífa áfram bíla. Á alþjóðlegri ráðstefnu á Akureyri var fjallað um hvernig stuðla megi að orkuskiptum í dreifðum byggðum - því talið sé afar mikilvægt að hraða sem mest slíkum orkuskiptum til að lækka kostnað og draga úr mengun.

Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu fær nokkur símtöl í viku frá fólki sem hefur orðið fyrir kynlífskúgun eða „sextortion“. Nígerískur glæpahópur sem hefur sérhæft sig í brotum af þessum tagi stærir sig af þeim á Tiktok.

Í ljósi krakkasögunnar eru þættir sem fjalla um krakka sem hafa skráð nöfn sín á spjöld sögunnar.

Umsjón: Ingibjörg Fríða Helgadóttir.

Þetta er sagan af Önnu Frank, stelpunni sem neyddist til að fara í felur þegar stríð geisaði í heimalandi hennar. Í meira en tvö ár bjó fjölskylda Önnu í leyniíbúð bakvið bókaskáp á vinnustað pabba hennar. Þar skrifaði Anna í dagbók. Þessi dagbók var gefin út eftir að hún dó og er í dag frægasta dagbók allra tíma.

Í þættinum heyrast brot úr Dagbók Anne Frank í þýðingu Ólafs Rafns Jónssonar.

Umsjón og lestur: Ingibjörg Fríða Helgadóttir

Veðurfregnir kl. 18:50.

Dánarfregnir.

Bjarki Sveinbjörnsson fer yfir yfir sögu hljómsveitarinnar og rekur meðal annars hvað aðalhljómsveitarstjórar hennar höfðu að leiðarljósi við störf sín.

Í þessum lokaþætti um Sinfóníuhljómsveit Íslands í 75 ár eru rifjaðar upp aðstæður hljómsveitarinnar í gegnum árin þar til hún flutti í Hörpu. Rifjaðar eru upp frásagnir nokkurra hljóðfæraleikara eins og þær birtast í bæklingi sem gefinn var út í tilefni af 50 ára afmæli sveitarinnar. Þá er sagt frá starfi Þrastar Ólafssonar framkvæmdastjóra sveitarinnar við að bæta kjör hljómsveitarmanna og fyrstu skrefin í byggingu Hörpu.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: [email protected]

Í dag heimsækir Samfélagið Netagerðina á Ísafirði, skapandi rými fyrir arkítekta, klæðskera, blómaskreitingar- og leirlistarfólk og annað sjálfstætt starfandi listafólk á Vestfjörðum. Við skoðum rýmið í fylgd með Heiðrúnu Björk netagerðastjóra og kíkjum í litla verslun sem listafólkið heldur úti.

Og síðan fáum við til okkar tvo sérfræðinga í matvendni barna - þær Berglindi Lilju Guðlaugsdóttur dorktorsnema og Önnu Sigríði Ólafsdóttur prófessor við menntavísindasvið Háskóla Íslands.

Að lokum fáum við pistil frá Esther Jónsdóttur, sem elti uppi sjaldgæfan svepp í Grímsnesi ásamt sveppasérfræðingi.

Praxis eftir Fay Weldon.

Dagný Kristjánsdóttir les.

Veðurfregnir kl. 22:05.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: [email protected]

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

VÆB bræðurnir tveir, Hálfdán og Mattías Mattíassynir stíga á Eurovisionsviðið í kvöld ásamt dönsurum og syngja lagið Róa. Þeir voru sérstaklega valdir til að vera fyrstir af því stjórnendur keppninnar vildu að kvöldið myndi byrja með miklu stuði. Fararstjóri íslenska hópsins er sem fyrr Felix Bergsson og við vorum með hann á línunni í dag og fengum nýjustu fréttir frá Basel.

Miðvikudagsbíó hefur verið vinsælt í vetur í Bíó Paradís, þessar sýningar voru hugsaðar fyrir eldra fólk, fólk sem vinnur á kvöldin og bara hvern sem vildi koma um miðjan dag í bíó. 28.maí verður lokaviðburður miðvikudagsbíósins með frumsýningu á gamanmynd og boðið verður upp á diskóball fyrir eldri borgara strax eftir sýninguna. Hrönn Sveinsdóttir, framkvæmdastjóri Bíó Paradísar, og Katrín Þorsteinsdóttir, dyggur aðdáandi miðvikudagsbíósins og kvikmynda yfir höfuð, komu til okkar og sögðu betur frá þessu í þættinum.

Svo kom Einar Sveinbjörnsson til okkar í veðurspjallið í dag. Í þetta sinn talaði hann um lýsingar á veðri, orðfæri og tungutak. Þ.e.a.s. hann bar saman hvernig veðrinu var lýst á 19.öld af Erlendi Björnssyni og hvernig það yrði orðað í dag og hvernig mun þetta mögulega þróast áfram inn í framtíðina. Svo rýndi Einar í langtímaútlitið út maí og jafnvel aðeins inn í júní.

Tónlist í þættinum í dag:

Never Ever Let You Go / Rollo and King (Sören Poppe, Stefan Nielsen og Thomas Brekling)

Róa (Jazz útgáfa) / VÆB (Hálfdán Helgi Matthíasson, Matthías Davíð Matthíasson, Gunnar Björn Gunnarsson og Ingi Þór Garðarsson)

Bara Bada Bastu / Kaj (Anderz Wrethov, Axel Åhman, Jakob Norrgård, Kevin Holmström, Kristoffer Strandberg, Robert Skowronski)

Calm After the Storm / The Common Linnets (Ilse Delange, JB Meijers, Rob Crosby, Matthew Crosby og Jake Etheridge)

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Una Schram ræðir við Sæunni Kjartansdóttur, sálgreini, um tengslamyndunarkenningar í rómantískum samböndum, en algórythmi Unu er stútfullur af efni því tengdu.

Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir veltir fyrir sér tilgangi þess að endurgera pólitíska gjörninga fortíðar. Venusarstyttan á 1. maí er til skoðunar.

Hver er snilld Nathan Fielder? Pálmi Freyr Hauksson og Tumi Björnsson velta þvi fyrir sér hvað gerir sjónvarpsþætti Fielders sérstaka.