Misskipting auðs er á fáum stöðum í veröldinni jafn mikil og í Rússlandi. Sovétríkin hrundu til grunna fyrir aldarfjórðungi og við tók aukið frjálsræði og kapítalismi. Tekjur jukust verulega hjá flestum en auðnum var misskipt. Einkavæðing var æði vafasöm, löggæsla lítil og veikburða réttarkerfi, landið háð náttúruauðlindum og stjórn sem gerði örfáum ólígörkum kleift að auðgast ævintýralega með því að tryggja sér og sínum lungann úr auðæfum landsins.
Athugið þessi frétt er meira en mánaðargömul.
Gríðarleg auðæfi Pútíns og klíku hans
Vladimir Pútín, forseti Rússlands. - Mynd: EPA / EPA
Vladimir Pútín er talinn einn auðugasti maður heims. Auðæfi Pútíns og nánustu bandamanna hans eru um 24 milljarðar bandaríkjadala eða vel yfir 2500 milljarðar íslenskra króna, samkvæmt niðurstöðum Samtaka rannsóknarblaðamanna OCCRP og tímaritsins Forbes. Fólk úr innsta hring forsetans hefur rakað saman auðæfum á síðustu misserum. Fullyrt er að Pútín sjálfur flytji eignir yfir á nánustu vini sína en sé sjálfur raunverulegur eigandi þeirra.
Pútín í kafbátnum á Svartahafi í dag. Mynd: EPA - RIA NOVOSTI POOL
Í samantekt samtakanna OCCRP sem sérhæfa sig í að rannsaka skipulagða glæpastarfsemi og spillingu segir að ólígarkarnir eða þeir örfáu auðmenn sem sölsuðu undir sig lungann úr þjóðarauði Rússlands hafi í upphafi haft frjálsar hendur en það hafi breyst með tilkomu Vladimirs Pútíns. Pútín hafi gert við þá samkomulag sem allir viðsemjendur njóti góðs af. Pútín sjái um stjórn landsins en auðmennirnir koma honum til aðstoðar þegar það þurfi. Þeir fái í staðinn að halda sínum auðæfum og auka þau enn frekar.
Depardieu og Pútín í Sochi í janúar 2013. Mynd: EPA - RIA NOVOSTI POOL
Lengi hefur verið talað um að Pútín sjálfur sé vellauðugur, þótt erfitt sé að festa fingur á þau auðæfi. Oliver Stone spurði Pútín einmitt um þetta; hann svaraði háðskur að hann ætti ekki þau auðæfi sem menn héldu fram. Pútín hefur ætíð gætt þess vandlega að ekkert misjafnt finnist um hann í skjalfestum gögnum. Blaðamenn frá Novaya Gazeta og OCCRP sem sérhæfa sig í að rannsaka skipulagða glæpastarfsemi og spillingu rannsökuðu auðæfi hans, vina hans, ættingja og nánustu samstarfsmanna.
Einarður stuðningsmaður Pútíns og innlimunar Krímskagans kemur upp listaverki á sýningu í Moskvu, sem tileinkuð var innlimuninni undir slagorðinu „Krím - aftur í heimahöfn“ Mynd: EPA
Þessir nánustu samstarfsmenn hans eða staðgenglar eiga gríðarlega verðmæta hluti í mörgum stærstu fyrirtækjum Rússlands og mörg þeirra tengjast með einum eða öðrum hætti gríðarlega ábatasömum orkuiðnaði landsins. Þessi innsti hringur forsetans á það eitt sameiginlegt í auðsöfnun sinni að vera í innsta hring forsetans. Rannsóknarblaðamennirnir fundu undarlegan en fámennan hóp sem þeir nefna staðgengla eða proxies. Ekkert skýri gríðarlega auðsöfnun þeirra sem sé vel falinn. Þeir séu ekki þekktir í viðskiptalífinu, ekki athafnamenn í þeim skilningi, óþekktir með öllu og viti sjálfir ekki einu sinni um þau ævintýralegu auðæfi sem skráð séu á þeirra nöfn. En allt eru þeir nánir ættingjar eða æskuvinir Pútíns. Blaðamennirnir telja augljósustu skýringuna vera að það sé í raun Pútín sem eigi þessi miklu auðæfi.
Mynd: - Sepp Blatter og Vladimir Putin
Einn þessara sérkennilegu auðmanna er Mikhail Shelomov. Hann er algjörlega óþekktur, engar myndir til af honum, hann er ekki þekktur viðskiptajöfur eða athafnaskáld. Hann vinnur hjá skipaflutningafyrirtæki og árleg laun hans eru innan við 10 þúsund bandaríkjadalir eða innan við milljón íslenskra króna. Vel innan við hundrað þúsund krónur á mánuði. Engu að síður eru skráð á hann verðmæti sem metin eru á 600 milljónir bandaríkjadala eða 64 milljarða íslenskra króna. Hann hefur á afar dularfullan hátt komist yfir stóra eignarhluti í hinum ýmsu fyrirtækjum, bönkum, orkufyrirtækjum, byggingar- og fasteignafyrirtækjum. Það sérkennilega er að hann virðist ekki vita af þessu sjálfur.
Mynd: AP - AP/Misha Japaridze
Mikhail Shelomov segist hafa heyrt af þessu en ekkert meira. En af hverju er moldríkur auðmaður eins og hann að vinna fyrir lúsarlaun í skipaflutningum. Það geta verið margar og mismunandi ástæður fyrir því, segir Shelomov. Þegar hann er spurður að því hvort hann sé raunverulegur eigandi þessara auðæfa eða hvort hann sé einungis staðgengill fyrir einhvern annan stórlax segir hann að samtalinu sé lokið. Hann svari engu frekar um þessi mál.
Donald Trump, forseti Bandaríkjanna, og Vladimir Pútín, forseti Rússlands. Mynd: EPA - EPA/SPUTNIK POOL
Auðæfi Vladimirs Pútíns Rússlandsforseta eru, samkvæmt rannsóknarblaðamönnum OCCRP og lista Forbes yfir ríkustu menn heims, um 24 milljarðar bandaríkjadala eða vel yfir 2.500 milljörðum íslenskra króna. Þessi auður er skráður á innsta hring Pútíns, fjölskyldu, æskuvini og nánustu bandamenn. Oliver Stone spyr Pútín hvort það séu engir bankareikningar sem hann eigi á Kýpur. Nei, segir Pútín; það hafa aldrei verið neinir slíkir bankareikningar. Í samantekt OCCRP segir að það sé engin þörf á slíku ef menn eigi nána og trausta vini og vandamenn. Hvers vegna að taka slíka áhættu?
