Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Friðrik talar um Hættuleg samband,en bókin sem kom út í Paris árið 1782 vakti mikla athygli og hún hefur síðan þá heillað og hneykslað lesendur út um allan heim. Friðrik segir frá þeirri vinnu að þýða þetta verk og að sjálfsögðu var rætt örlítið um óbærilegan léttleika tilverunnar.

Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Guðný Hallgrímsdóttir flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Helga Þórisdóttir, forstjóri Persónuverndar, sagði frá helstu söluvöru heimsins í dag - persónuupplýsingar þeirra sem eru á samfélagsmiðlum og leita upplýsinga í leitarvélum á borð við Google. Miðlar þar sem þú skráir þig án kostnaðar en gjaldið eru upplýsingar um það sem þú gerir á netinu. Má þar nefna færslur sem þú líkar við, það sem þú leitar að í leitarvélum og margt fleira. Helga bendir á ýmsa lokaða hópa á samfélagsmiðlum, svo sem hópa tengda börnum þar sem persónurekjanlegar upplýsingar eru veittar af foreldrum um börn sín til annarra í hópnum. Upplýsingar sem fylgja viðkomandi barni alla tíð, til að mynda ef það sækir um háskólanám í Bandaríkjunum í framtíðinni. Íslensk börn eru mjög virk á TikTok en sá miðill er í kínverskri eigu og þar gilda engin lög um persónuvernd einstaklinga.

Vera Illugadóttir fjallaði um nýja höfuðborg Indónesíu en gert er ráð fyrir að Nusantara taki við sem höfuðborg af Jakarta árið 2024. Helsta ástæðan er sú að óttast er að hluti Jakarta sökkvi í sæ og það innan örfárra áratuga. Hún sagði hlustendum frá fleiri nýjum höfuðborgum í heiminum, til að mynda í Egyptalandi.

Grétar Þór Eyþórsson, prófessor í stjórnmálafræði við Háskólann á Akureyri, ræddi minnkandi áhuga á þátttöku í sveitarstjórnarmálum við Óðinn Svan Óðinsson fréttamann RÚV á Akureyri. Grétar segir að meðal þess sem væntanlega er að hafa áhrif á fólk er sú staðreynd að það getur átt von á að fjölskyldur þeirra þurfi að lesa óhróður um það á samfélagsmiðlum. Eins er þátttaka í sveitarstjórnum tímafrek og margt fleira sem veldur því að fólk hefur ekki áhuga á að taka þátt.

Tónlist:

Somethin?stupid - Frank og Nancy Sinatra

After the gold rush - Neil Young

Sunny road - Emilíana Torrini.

Umsjón:

Björn Þór Sigbjörnsson og Guðrún Hálfdánardóttir.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Andri Yrkill Valsson

Tæknimaður: Mark Eldred

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Guðmundur er alin upp í sveit og segist vera sérlega fjárglöggur og ætlaði alltaf að vera bóndi. Hann hafði einnig áhuga á leiklist og fór í klaustur.

Guðmundur rifjar upp þegar hann tók ábyrgði á eigin líðan aðeins níu ára gamall og hefur síðan þá gert það.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Aðdáendur Sumarmála hér á Rás hafa vafalaust orðið glaðir í dag þegar Ása Baldursdóttir sneri á ný í hljóðstofu með allt það áhugaverðasta á streymisveitunum. Ný áhugaverð hlaðvörp og hvað er helst að finna sem áhugavert er að horfa á í sjónvarpi. Í dag sagði hún okkur frá óhugnalegum og spennandi hlaðvarpsþáttum á Spotify þar sem fjallað er um dularfullt hvarf heillrar fjölskyldu í Kentucky, áhugaverðum viðtölum Loix Theroux hins þekkta sjónvarpsmanns í hlaðvarpi BBC4 sem heita Grounded og svo sænskum sjónvarpsþáttunum Älska meg, sem fjalla um hversdagslífið á einkar áhugaverðan hátt.

Árið 2016 var Birna G Ásbjörnsdóttir doktorsnemi í heilbrigðisvísindum við Háskóla Íslands með áhugaverða pistla hjá okkur hér í Mannlega þættinum varðandi þarmaflóruna. Birna stundar doktorsnám við læknadeild og matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands, hún er með meistaragráðu í næringarlæknisfræði frá Surreyháskóla og hefur lokið námi í gagnreyndum heilbrigðisvísindum frá Oxfordháskóla.Við heyrðum pistil hennar ídag þar sem hún fjallar um Glúten. Hvað er Glúten og hvaða áhrif hefur það á okkur? Hún tekur fyrir Glútenóþol og Glútennæmi. Glútenóþol fer vaxandi í heiminum og er talið að aukin notkun sýklalyfja og aukin neysla á unnum matvörum hafi þar áhrif.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Útvarpsfréttir.

Hádegið er daglegur fréttaskýringaþáttur í umsjón Guðmundar Björns Þorbjörnssonar og Katrínar Ásmundsdóttur. Fjallað er um innlend og erlend fréttamál, menningu, íþróttir og daglegt líf. Fréttaskýringar, samtöl og umræður um það sem er efst á baugi.

Auðkýfingurinn Elon Musk, stofnandi rafbílaframleiðandans Tesla, geimferðafyrirtækisins SpaceX, manneskja ársins í fyrra samkvæmt Bandaríska tímaritinu Time og jafnframt ríkasti maður heims, er kominn vel á veg með nýjasta verkefni sitt. Hann hefur að undanförnu verið að þróa rafkubba með vélvit til að græða í fólk, sem eiga að verða alls konar meina bót. Við fjöllum um fyrirhugaðar tilraunir með ígræðslu örflögunnar í menn í fyrri hluta þáttarins.

Nú á dögum eru margir orðnir talsvert meðvitaðri um umhverfis-og loftslagsmálin. Jafnvel farnir að leggja meira á sig í þeim efnum, vanda neyslu, breyta lifnaðarháttum og ákvarðanatöku: flokka meira og betur, hjóla í vinnuna, jafnvel kolefnisjafna Teneflugið með trjákaupum. En hvað með veigamiklar ákvarðanir eins og til að mynda fasteignakaup og leigutöku- og sölu. Er hægt að huga að umhverfinu og sjálfbærni í þeim efnum? Í seinni hluta þáttarins kemur Bjarni Herrera, forstöðumaður sjálfbærni hjá KPMG, til okkar og fræðir okkur um það.

Hádegið er fréttaþáttur sem er á dagskrá alla virka frá 12 til 13 í umsjón Guðmundar Björns Þorbjörnssonar og Katrínar Ásmundsdóttur.

Dánarfregnir.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Jasmina Vajzovi? Crnac nýráðin leiðtogi alþjóðateymis velferðarsviðs Reykajvíkurborgar: Teymið hennar ber ábyrgð á þjónustu við fólk af erlendum uppruna, flóttafólk og hælisleitendur - Jasmina þekkir þennan málaflokk mjög vel því hún flúði sjálf stríð í heimalandi sínu Bosníu Hersegóvínu - kom hingað til Íslands sextán ára gömul um miðjan tíunda áratuginn - og það er áhugavert að ræða þessi málefni við manneskju sem þekkir þau svo vel á eigin skinni - hafandi sjálf verið á flótta og þurft að setjast að og skapa sér líf í ókunnugu landi.

Umhverfis- og auðlindaráðuneytið hefur boðað að frá og með árinu 2023 verði urðun lífbrjótanlegs úrgangs ólögleg með öllu. Ruslaflokkun er í dag afar mismunandi eftir sveitarfélögum og ýmsar aðferðir í boði þegar kemur að meðferð lífræns úrgangs. Björk Brynjarsdóttir verkefnastjóri Jarðgerðarfélagsins kemur í heimsókn til okkar á eftir en hún stofnaði félagið ásamt Juliu Brenner jarðvegsfræðingi og hafa þær síðastliðin tvö ár meðal annars unnið að því að stækka Bokashi aðferðina til moltugerðar svo hún nýtist heilu sveitarfélagi. Þær leggja áherslu á laga aðferðina að þörfum íbúa og taka mið af upplifun þeirra. Við fáum að fræðast betur um Bokashi moltugerð með hjálp Björk Brynjarsdóttur.

Málfarsmínúta.

Edda Olgudóttir vísindaspjall: ct gildi í PCR prófum

Útvarpsfréttir.

Fjallað er um þetta mikla land, Afganistan; sögu og menningu landsins og þjóðina sem þar býr. Þættirnir eru fimm talsins og byggja á viðtölum við Íslendinga og Afgana og frásögn umsjónarmanns af veru sinni í landinu.

Umsjón hefur Brynja Dögg Friðrikisdóttir en um framleiðslu sér Guðni Tómasson.

Fjallað er um þetta mikla land, Afganistan; sögu og menningu landsins og þjóðina sem þar býr. Þættirnir eru fimm talsins og byggja á viðtölum við Íslendinga og Afgana og frásögn umsjónarmanns af veru sinni í landinu.

Umsjón hefur Brynja Dögg Friðrikisdóttir en um framleiðslu sér Guðni Tómasson.

Viðmælendur í þessum þætti:

Christina Lamb, yfirmaður erlendra frétta hjá The Sunday Times, blaðakona og rithöfundur.

Ali Reza Matin, svefnmælingafræðingur á Landspítalanum

Magnús Þorkell Bernharðsson, prófessor í sögu Mið-Austurlanda við Williams College í Bandaríkjunum

Útvarpsfréttir.

Þröstur Helgason ræðir við forvitnilegt fólk um reynslu þess og viðhorf.

Gestur þáttarins er Fríða Ísberg, rithöfundur. Fríða sendi frá sér skáldsöguna Merkningu fyrir jól en hún hefur áður vakið athygli fyrir ljóðabækurnar Slitförin og Leðurjakkaveður og smásagnasafnið Kláða sem tilnefnt var til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs. Rætt er við Fríðu um skrif hennar en hún er líka spurð út í bókmenntir á 21. öld, fagurfræði, umfjöllunarefni skáldskaparins, áhrifavalda hennar, lestur og aðra menningarneyslu.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Rætt við Brynju Cortez Andrésdóttur Sælureit agans eftir svissneska rithöfundinn Fleur Jeaggy.

Hlustendur heyra ræður verðlaunahafa á íslensku bókmenntaverðlaunum sem afhent voru á Bessastöðum í gærkvöld.

Hlustendur heyra jafnfram brot úr þætti þætti Guðbergs Bergssonar um Málfríði Einarsdóttur sem hét "Í þessu herbergi hefur búið doktor" og var sendur út árið 1989 en nú er skáldsaga Málfríðar, Samanstaður í tilverunni, kvöldsaga sem hlustendur geta notið á síðkvöldum á Rás 1.

Umsjón: Guðni Tómasson

Útvarpsfréttir.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Fyrr í dag lék karlalandslið Íslands í handknattleik við lið Svarfellinga, sigraði með 10 mörkum í síðasta leik sínum í milliriðli evrópumótsins. Þrátt fyrir fjölda kóvidsmita hefur hið unga og efnilega landslið heillað þjóðina og langt síðan að íslendingar hafa verið jafn spenntir fyrir stórmóti í handbolta. Í upphafi aldarinnar var handboltinn hins vegar vinsælasta íþróttin, svo vinsæl að ein tegund tónlistar var kennd við hann. Við kynnum okkur fyrirbærið Handboltarokk í Lest dagsins

Listakonan Sunneva Ása Weisshappel veitir sjaldan viðtöl en hún mætir um borð í Lestina í dag og ræðir við Hlédísi Maren Guðmundsdóttur um myndlist á tímum pólitísks rétttrúnaðar, heimspeki, boxamenningu, sviðsetta góðmennsku og margt fleira.

Nú á sunnudag eru 50 ár liðin frá sunnudeginum blóðuga, Bloody Sunday, þar sem breskir hermenn skutu fjölda óbreyttra borgara til bana í kröfugöngu í Derry í Norður-Írlandi. Sólveig Jónsdóttir, stjórnmálafræðingur og rithöfundur fór af því tilefni til Norður Írlands ásamt

dagskrárgerðarmanninum Gunnari Hanssyni og tók viðtöl, meðal annars við aðstandendur hinna látnu.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Spegillinn 26. janúar 2022

Umsjón: Bjarni Rúnarsson

Tæknimaður: Mark Eldred

Stjórn útsendingar frétta: Valgerður Þorsteinsdóttir.

Sóttvarnalæknir segir hægt að sleppa veirunni lausri því afleiðingar smita séu miklu minni en áður. Forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar segir áhættu tekna, en ávinningurinn verði þess virði.

Hingað og ekki lengra, meirihluti og minnihluti verða að taka höndum saman og tryggja 350 þúsund króna laun skatta- og skerðingarlaus. Þetta sagði Tómas A. Tómasson á Alþingi síðdegis í umræðu um tillögu Flokks fólksins .

Handboltalandsliðið vann stórsigur á Svartfellingum í dag og liggur nú á bæn um að Danir vinni Frakka í kvöld svo liðið komist í undanúrslit.

Þingmenn á ítalska þinginu hafa enn ekki komið sér saman um hver verði næsti forseti landsins. Þriðja atkvæðagreiðslan fór fram í dag. Fjórir af hverjum tíu skiluðu auðu.

Lengri umfjöllun:

Á miðnætti tóku gildi nýjar reglur um sóttkví. Nú þurfa eingöngu þeir sem eru útsettir á heimili sínu að fara í sóttkví. Sem fyrr varir sóttkví í fimm daga og PCR-próf þarf til að losna. Þríbólusettir fara hins vegar eingöngu í smitgát sem lýkur með PCR-prófi á fimmta degi.

Hins vegar þurfa þeir sem eru útsettir fyrir smiti utan heimilis ekki að fara sóttkví heldur að viðhafa smitgát. Ekki er þörf á sýnatöku lengur til að losna úr smitgát og börn á leik- og grunnskólaaldri eru undanþegin smitgát nema smit sé inni á heimili. Bjarni Rúnarsson ræddi við Magnús Gottfreðsson, lækni og prófessor í smitsjúkdómum.

Um fjórðungur þeirra sem hefja nám í íslenskum framhaldsskólum hefur ekki lokið því fjórum árum síðar. Brotthvarf hér er nokkuð mikið í alþjóðlegu samhengi segir Helgi Eiríkur Eyjólfsson, annar höfunda nýrrar skýrslu þar sem efnahagslegur og félagslegur bakgrunnur þeirra sem hverfa frá námi er kannaður og brotthvarfið talið sýna ójöfn tækifæri fólks. Nú er það svo að nærri allir skrá sig í framhaldsskóla eftir grunnskólann. Anna Kristín Jónsdóttir ræddi við Helga og Kolbein Stefánsson

Mjög er umdeilt hvort Norðmenn hafi gert rétt í að bjóða fulltrúum Talibana frá Afganistan viðræðna í Osló. Er þetta viðurkenning á stjórn ofbeldismanna? Er þessum mönnum treystandi? Núna eru þeir farnir heim tómhentir en á kostnað norska ríkisins ? en reikna má með framhaldi á viðræðum. Gísli Kristjánsson fjallar um heimsókn Talibana.

Í þessum þáttum köfum við djúpt ofan í þjóðsögukistu heimsins. Sögurnar eru allskonar, sumar fyndnar, aðrar fróðlegar, sumar alveg út í hött og enn aðrar kannski svolítið hræðilegar eða draugalegar. Í hverjum þætti heyrum við tvær eða þrjár þjóðsögur frá ýmsum heimshornum.

Umsjón: Ingibjörg Fríða Helgadóttir.

Þjóðsögur þáttarins:

Sagan af Kolrössu krókríðandi (Ísland)

Drekarnir fjórir (Kína)

Leikraddir:

Arna Rún Gústafsdóttir

Eva Rún Þorgeirsdóttir

Hekla Egilsdóttir

Jóhannes Ólafsson

Karl Pálsson

Mikael Emil Kaaber

Ragnar Eyþórsson

Sigyn Blöndal

Sturla Holm SKúlason

Sérfræðingur í þjóðsögum: Terry Gunnell, prófessor í þjóðfræði við Háskóla Íslands

Lestur og umsjón: Ingibjörg Fríða Helgadóttir

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Tónleikahljóðritanir frá Sambandi evrópskra útvarpsstöðva.

Umsjón: Bergljót Haraldsdóttir og Guðni Tómasson.

Hljóðritun frá tónleikum West-Eastern Divan hljómsveitarinnar á Salzborgar-hátíðinni í ágúst s.l.

Á efnisskrá eru verk eftir Ludwig van Beethoven, Johannes Brahms og César Franck.

Einleikarar: Michael Barenboim fiðluleikari og Kian Soltani sellóleikari.

Stjórnandi: Daniel Barenboim.

Umsjón: Rakel Edda Guðmundsdóttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Aðdáendur Sumarmála hér á Rás hafa vafalaust orðið glaðir í dag þegar Ása Baldursdóttir sneri á ný í hljóðstofu með allt það áhugaverðasta á streymisveitunum. Ný áhugaverð hlaðvörp og hvað er helst að finna sem áhugavert er að horfa á í sjónvarpi. Í dag sagði hún okkur frá óhugnalegum og spennandi hlaðvarpsþáttum á Spotify þar sem fjallað er um dularfullt hvarf heillrar fjölskyldu í Kentucky, áhugaverðum viðtölum Loix Theroux hins þekkta sjónvarpsmanns í hlaðvarpi BBC4 sem heita Grounded og svo sænskum sjónvarpsþáttunum Älska meg, sem fjalla um hversdagslífið á einkar áhugaverðan hátt.

Árið 2016 var Birna G Ásbjörnsdóttir doktorsnemi í heilbrigðisvísindum við Háskóla Íslands með áhugaverða pistla hjá okkur hér í Mannlega þættinum varðandi þarmaflóruna. Birna stundar doktorsnám við læknadeild og matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands, hún er með meistaragráðu í næringarlæknisfræði frá Surreyháskóla og hefur lokið námi í gagnreyndum heilbrigðisvísindum frá Oxfordháskóla.Við heyrðum pistil hennar ídag þar sem hún fjallar um Glúten. Hvað er Glúten og hvaða áhrif hefur það á okkur? Hún tekur fyrir Glútenóþol og Glútennæmi. Glútenóþol fer vaxandi í heiminum og er talið að aukin notkun sýklalyfja og aukin neysla á unnum matvörum hafi þar áhrif.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

eftir Málfríði Einarsdóttur.

Steinunn Sigurðardóttir les.

(Áður á dagskrá árið 1990)

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Jasmina Vajzovi? Crnac nýráðin leiðtogi alþjóðateymis velferðarsviðs Reykajvíkurborgar: Teymið hennar ber ábyrgð á þjónustu við fólk af erlendum uppruna, flóttafólk og hælisleitendur - Jasmina þekkir þennan málaflokk mjög vel því hún flúði sjálf stríð í heimalandi sínu Bosníu Hersegóvínu - kom hingað til Íslands sextán ára gömul um miðjan tíunda áratuginn - og það er áhugavert að ræða þessi málefni við manneskju sem þekkir þau svo vel á eigin skinni - hafandi sjálf verið á flótta og þurft að setjast að og skapa sér líf í ókunnugu landi.

Umhverfis- og auðlindaráðuneytið hefur boðað að frá og með árinu 2023 verði urðun lífbrjótanlegs úrgangs ólögleg með öllu. Ruslaflokkun er í dag afar mismunandi eftir sveitarfélögum og ýmsar aðferðir í boði þegar kemur að meðferð lífræns úrgangs. Björk Brynjarsdóttir verkefnastjóri Jarðgerðarfélagsins kemur í heimsókn til okkar á eftir en hún stofnaði félagið ásamt Juliu Brenner jarðvegsfræðingi og hafa þær síðastliðin tvö ár meðal annars unnið að því að stækka Bokashi aðferðina til moltugerðar svo hún nýtist heilu sveitarfélagi. Þær leggja áherslu á laga aðferðina að þörfum íbúa og taka mið af upplifun þeirra. Við fáum að fræðast betur um Bokashi moltugerð með hjálp Björk Brynjarsdóttur.

Málfarsmínúta.

Edda Olgudóttir vísindaspjall: ct gildi í PCR prófum

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Fyrr í dag lék karlalandslið Íslands í handknattleik við lið Svarfellinga, sigraði með 10 mörkum í síðasta leik sínum í milliriðli evrópumótsins. Þrátt fyrir fjölda kóvidsmita hefur hið unga og efnilega landslið heillað þjóðina og langt síðan að íslendingar hafa verið jafn spenntir fyrir stórmóti í handbolta. Í upphafi aldarinnar var handboltinn hins vegar vinsælasta íþróttin, svo vinsæl að ein tegund tónlistar var kennd við hann. Við kynnum okkur fyrirbærið Handboltarokk í Lest dagsins

Listakonan Sunneva Ása Weisshappel veitir sjaldan viðtöl en hún mætir um borð í Lestina í dag og ræðir við Hlédísi Maren Guðmundsdóttur um myndlist á tímum pólitísks rétttrúnaðar, heimspeki, boxamenningu, sviðsetta góðmennsku og margt fleira.

Nú á sunnudag eru 50 ár liðin frá sunnudeginum blóðuga, Bloody Sunday, þar sem breskir hermenn skutu fjölda óbreyttra borgara til bana í kröfugöngu í Derry í Norður-Írlandi. Sólveig Jónsdóttir, stjórnmálafræðingur og rithöfundur fór af því tilefni til Norður Írlands ásamt

dagskrárgerðarmanninum Gunnari Hanssyni og tók viðtöl, meðal annars við aðstandendur hinna látnu.