Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Leifur Ragnar Jónsson flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Þórður Snær Júlíusson, ritstjóri Kjarnans, ræddi um afsökunarbeiðni Samherja í spjalli sínu í dag, en afsökunarbeiðnin var birt í dagblöðum og svo lengri yfirlýsing á vef fyrirtækisins. Samkeppnislagabrot Eimskips og eftirspurnin eftir bréfum í Íslandsbanka komu einnig við sögu.

Frá falli Berlínarmúrsins hefur sérstök stofnun haft það hlutverk að veita fólki aðgang að gögnum sem hin illræmda Stasi safnaði um borgarana í Austur-Þýskalandi. En í síðustu viku urðu tímamót - stofnun þessi var lögð niður. Margir eru ósáttir við þetta, jafnvel þó að gögnin verði áfram aðgengileg almenningi. Arthúr Björgvin Bollason sagði frá þessu og fleiru.

Þau sögulegu tíðindi urðu í Svíþjóð í gær að vantrauststillaga á forsætisráðherrann Stefan Löfven var samþykkt. Stjórnarkreppa er skollin á þar í landi. Hvað þýðir þetta fyrir stjórnmálin í Svíþjóð og í Skandinavíu, og hvernig verður framhaldið? Við ræddum stöðuna við Gunnhildi Lily Magnúsdóttur, dósent í stjórnmálafræði við Háskólann í Malmö.

Umsjónarmenn Morgunvaktarinnar eru Vera Illugadóttir og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Tónlist:

Visa vid midsommartid ? Ane Brun

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Maður hefur mildast og er kærleiksríkari, ekki jafn dómharður og maður var á þessum árum, segir rithöfundurinn Sindri Freysson. Hann hefur alltaf verið geðprúður og glaðlyndur en hann áttaði sig á því upp úr tvítugu að hann hefði oft verið uppvís að stælum og leiðindum. Í dag nálgast hann fólk af kærleika og virðingu.

Sindri Freysson rithöfundur gaf út sína fyrstu bók, ljóðabókina Fljótið sofandi konur, árið 1992. Sex árum síðar hlaut hann Bókmenntaverðlaun Halldórs Laxness fyrir skáldsöguna Augun í bænum. Þegar hann var að stíga sín fyrstu skref í bókmenntaheiminum starfaði Sindri sem blaðamaður, var í sambúð og átti tveggja ára dóttur. Hann stóð sig vel í blaðamennskunni en var ekki viss um að það væri eitthvað sem hann vildi leggja fyrir sig til frambúðar. Hann lýsir sjálfum sér sem geðprúðum og glaðlyndum, eins og hann kveðst hafa verið alla tíð, en segist hafa breyst síðan á þessum árum.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Berent Karl Hafsteinsson lenti í mótorhjólaslysi fyrir næstum þrjátíu árum, þá rétt um tvítugt, og þar með breyttist líf hans á einu andartaki. Það brotnuðu 47 af 206 beinum í líkama hans og honum var haldið sofandi í þrjár vikur á gjörgæslu. En þrátt fyrir þessi alvarlegu meiðsli og eftirmála sem hann er að glíma við enn þann dag í dag þá missti hann ekki móðinn og hefur farið í skóla að tala við krakka sem eru að ljúka grunnskóla um umferðaöryggi, þar sem hann segir sína reynslusögu. Berent kom í þáttinn og sagði sögu sína og frá sínu starfi sem umferðaforvarnarfulltrúi.

Árið 2012 var Raufarhöfn partur af verkefninu Brotthættar byggðir en nú er því verkefni lokið þar og á íbúaþingi 2019 voru samþykktar ályktanir um að halda áfram að gera Raufarhöfn að öflugum bæ. Það á að gera höfnina aðgengilega fyrir ferðamenn og vinna áfram með hugmyndir tengdum heimskautsbaugnum sem aðdráttarafl. Við hringdum í Ingibjörgu Hönnu Sigurðardóttur, formann Hverfisráðs Raufarhafnar í þættinum í dag.

Við fengum í dag að heyra fimmtu hugvekju Steinars Þórs Ólafssonar í röðinni sem hann kallar Kontóristinn. Í þetta sinn velti hann fyrir sér fyrirbærinu hópefli. Hvað er hópefli? Virkar það móralskt umfram þann tíma sem hópeflið varir? Steinar Þór ræddi við Magnús Sigurjón Guðmundsson sem hefur í rúm 10 ár rekið Fúll á móti sem sérhæfir sig í framkvæmd og skipulagningu á starfsdögum, liðsheildarvinnu og hópefli fyrir fyrirtæki og stofnanir.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Útvarpsfréttir.

Hádegið er daglegur fréttaskýringaþáttur í umsjón Guðmundar Björns Þorbjörnssonar og Katrínar Ásmundsdóttur. Fjallað er um innlend og erlend fréttamál, menningu, íþróttir og daglegt líf. Fréttaskýringar, samtöl og umræður um það sem er efst á baugi.

Við hefjum Hádegið í dag í Kína, þar sem einn banvænasti hlaupaviðburður sögunnar fór fram nýverið. 172 vongóðir hlauparar lögðu af stað í hundrað kílómetra utanvegahlaup í gegnum grýtt, skörðótt, hálægt fjallendi Gansu-héraðs í norðvesturhluta Kína laugardaginn tuttugasta og annan maí. 151 þeirra lifðu hlaupið af - 21 létust - eða einn af hverjum átta þáttakendum. Það eru um tvö þúsund maraþon haldin í Kína á ári hverju og sem betur fer eru svona fréttir ekki daglegt brauð - þannig maður hlýtur að spyrja - hvað gerðist einmitt þennan dag? Hvað fór úrskeiðis með þessum hræðilegu afleiðingum?

Þótt um það bil 90 milljónir skammta af bóluefni við Covid 19 hafi verið dreift til hundrað þrjátíu og eins ríkis fyrir tilstilli Covax-áætlunarinnar svokölluðu, er nú mikill bóluefnaskortur í fjölda fátækari ríkja heims. Alþjóðaheilbrigðisstofnunin hefur þungar áhyggjur af stöðu mála. Guðmundur Björn ræðir við Birnu Þórarinsdóttur, framkvæmdastjóra UNICEF á Íslandi, um Covax áætlunina og bóluefnaskort í fátækari ríkjum heims, í síðari hluta þáttarins.

Hádegið er fréttaþáttur sem er á dagskrá alla virka frá 12 til 13 í umsjón Guðmundar Björns Þorbjörnssonar og Katrínar Ásmundsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Þorsteinn Már Baldvinsson forstjóri Samherja biðst afsökunar á þeim vinnubrögðum sem voru viðhöfð í Namibíu, en fullyrðir að engin refsiverð brot hafi verið framin af hálfu fyrirtækja Samherja, ef undan er skilinn háttsemi fyrrverandi framkvæmdastjóri þar.

Hugmyndin um að banna leigu á rafskútum á föstudags- og laugardagskvöldum er áhugaverð, segir aðstoðaryfirlögregluþjónn í Reykjavík. Þar með minnki líkur á ölvunarakstri.

Móðir tíu ára drengs með tal- og lestrarerfiðleika segir að flókið endurgreiðslu-, greiningar- og beiðnakerfi í málaflokknum gangi alls ekki upp. Tveggja ára biðtími í talþjálfun gufaði upp vegna þess að beiðni frá lækni má aðeins vera ársgömul.

Bólusett er í Laugardalshöll í dag með bóluefni Janssen. Bólusetning gekk vel í morgun og nú geta allir þeir sem eru fæddir 2002 og fyrr og eru óbólusettir fengið bólusetningu í höllinni.

Forseti Filippseyja hótar þeim fangelsisvist sem neita að láta bólusetja sig við kórónuveirunni. Faraldurinn hefur dregið yfir 23 þúsund landsmanna til dauða.

Kalt er á fjöllum og stór hluti Sprengisandsleiðar ófær. Kjalvegur er fær fjallabílum og verður fólksbílafær næstu daga.

Íslandsmeistarar Breiðabliks eru komnir á toppinn í úrvalsdeild kvenna í fótbolta eftir stórsigur á Selfossi í gærkvöldi. Selfoss var á toppnum fyrir umferðina.

Dánarfregnir.

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Viðar Halldórsson prófessor í félagsfræði við HÍ: Um verðlaunaafhendingar á skólaútskriftum, eru þær upphafningar sumra á kostnað annarra?

Ársæll Markússon, frumkvöðull og kartöflubóndi í Þykkvabæ. Ársæll þróar meðal annars kol úr sauðataði og sinnir fjölbreyttum og forvitnilegum störfum.

Oddný Þorbergsdóttir skálavörður í Hrafntinnuskeri: mikill snjór er á svæðinu og göngufólk hefur lent í vandræðum, spjallað við Oddný um staðinn, starfið og áskoranir sumarsins.

Útvarpsfréttir.

Lofthelgin býður hlustendum að fljóta frjálslega í tíma og rúmi á lignu hafi hughrifatónlistar. Frá endurómi fortíðar til nýjustu strauma 21. aldarinnar leitum við heimshornanna á milli að réttri stemningu og andrúmslofti til að leiða hlustandann á ný mið andans. Út fyrir endimörk algleymis.

Umsjón er í höndum Friðriks Margrétar-Guðmundsson.

Útvarpsfréttir.

Umsjónarmaður spjallar um hvaðeina milli himins og jarðar, oft af sögulegu tagi, les forvitnilega texta úr ýmsum áttum, bæði íslenska og erlenda, og reynir af öllum mætti að hafa ofan af fyrir hlustendum þá klukkustund sem þátturinn stendur. Umsjón: Illugi Jökulsson.

Illugi Jökulsson heldur áfram að lesa úr Sjóferðaminnginum Sveinbjörns Egilssonar. Árið 1892 var hann háseti á gufuskipinu Loch Lomond, sem sigldi m.a. til Madras og síðan til Calcutta. Sveinbjörn hafði alltaf jafn gaman af að skoða í kringum sig og rannsakaði sérstaklega drottningar næturlífsins.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Á Gljúfrasteini, húsi nóbelsskáldsins Halldórs Laxness í Mosfellssveit, stendur nú yfir sýning um næstsíðustu skáldsögu Halldórs, Innansveitarkroniku. Sýningin opnaði í fyrra en sökum heimsfaraldurs og samkomubanns reyndist það ekki beint ár safnaheimsókna og kemur hún því til með að standa áfram um nokkra hríð. Víðsjá hugar í dag að þessari sýningu og ræðir við Guðnýju Dóru Gestsdóttur og Hlíf Unu Bárudóttur. Í dag eru einnig liðin fimmtíu ár frá því að platan Blue, úr smiðju kanadísku tónlistarkonunnar Joni Mitchell kom út og af því tilefni verður þessi ágæta plata rifjuð upp í Víðsjá dagsins. Ný bókaverslun bókaútgáfunnar Sölku verður einnig heimsótt og þar rætt við húsráðendur, Dögg Hjaltalín og Önnu Leu Friðriksdóttur. Gauti Kristmannsson bókmenntagagnrýnandi Víðsjár fjallar einnig um nýbakaða verðlaunaljóðabók Höllu Þórlaugar Óskarsdóttur, Þagnarbindindi.

Umsjón með Víðsjá í dag hafa Guðni Tómasson og Jóhannes Ólafsson.

Útvarpsfréttir.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Viðskipti við íslensk ferðaþjónustufyrirtæki drógust saman um 307 milljarða króna í fyrra miðað við árið áður. Samdrátturinn nam 58 prósentum.

Lokun Suðurstrandarvegar vegna eldgossins á Reykjanesskaga reynir fyrst og fremst á samgönguyfirvöld í landinu, segir bæjarstjórinn í Ölfusi. Huga þarf að uppbyggingu Þrengslavegar til að tryggja þungaflutninga.

Tíu læknanemar, sem starfa í sumarafleysingum á bráðamóttöku Landspítala, lýsa þungum áhyggjum af undirmönnun sérfræðinga á bráðadeildinni.

Flugfreyjufélag Íslands krefst þess að flugfélagið Play gangi til viðræðna um kjarasamning flugfreyja og flugþjóna. Flugfélaginu hefur verið sent erindi þess efnis.

Stjórnvöld í Bretlandi hafa ákveðið að leyfa 60 þúsund áhorfendum að fylgjast með undanúrslita- og úrslitaleikjum í Evrópukeppninni í fótbolta.

Samhefji biðst afsökunar á því að gerð hafi verið mistök vegna kvótaviðskipta í Namibíu. Engin refsiverð brot hafi verið framin í Namibíu af hálfu fyrirtækja á vegum Samherja. Sá eini sem brotið hafi af sér sé Jóhannes Stefánsson fyrrverandi framkvæmdastjóri. Hann var aðaluppljóstrarinn í Samherjamálinu. Arnar Páll Hauksson segir frá.

Ólympíuleikarnir 2020 hefjast eftir mánuð í Tokyo í Japan, eftir COVID-frestunina í fyrra. Nú verða þeir haldnir hvað sem tautar og raular. Það er enda ótrúlega flókið og dýrt að fresta risa viðburði eins og Ólympíuleikum, þó ekkert annað hafi verið í stöðunni í fyrra. Ragnhildur Thorlacius segir frá og talar við Þorkel Gunnar Sigurbjörnsson.

Delta afbrigði Covid er á góðri leið með að orsaka þriðju Covid-bylgjuna í Bretlandi. Það er þakkað bólusetningu að dauðsföllum þar af völdum Covid hefur ekki fjölgað að sama marki, alla vega ekki enn sem komið er. Bretland er ekki eina Evrópulandið þar sem delta afbrigðið hefur farið á flug, en ekki einhlítt að eina ástæðan fyrir fjölgun tilfella í Bretlandi sé delta afbrigðinu að kenna. Sigrún Davíðsdóttir sagði frá.

Spennum beltin og ferðumst hringinn með KrakkaRÚV! Stórskemmtilegir fjölskylduþættir fyrir ferðalanga á ferð um Ísland. Þjóðsögur og ævintýri, bílaleikir, fróðleiksmolar og sögur frá krökkum á öllum aldri. Í hverjum þætti er spurningakeppni þar sem kemur í ljós hvaða fjölskyldumeðlimur veit mest um Ísland...nú eða hlustaði best á þáttinn!

Umsjón: Ingibjörg Fríða Helgadóttir og Jóhannes Ólafsson.

Halló...halló......halló? Vá hvað það er mikið bergmál í þessum helli! Við horfumst í augu við innilokunarkennd og myrkfælni, setjum á okkur hjálm og höfuðljós og dýfum okkur ofan í undraveröld hellanna. Hellasérfræðingar þáttarins eru Baldur Karl, Björn Óli og Arnór Darri en þeir hafa skoðað marga skemmtilega hella eins og Maríuhella, Víðgelmi og Surtshelli. Það eru ótalmargar þjóðsögur til sem gerast í hellum en þær sem við heyrum í þættinum eru sögurnar af Krákuhelli og Surtshelli. Hlustið vel því það gæti hjálpað ykkur að sigra spurningakeppnina í lokin!

Dánarfregnir.

Tónleikahljóðritanir frá Sambandi evrópskra útvarpsstöðva.

Umsjón: Bergljót Haraldsdóttir og Guðni Tómasson.

Hljóðritun frá tónleikum Marmen og Casals kvartettanna á Strengjakvartetta-tvíæringnum í Barcelona, í september 2020.

Á efnisskrá eru strengjakvartettar eftir Claude Debussy, Dmitríj Shostakovitsj og Ludwig van Beethoven.

Umsjón: Bergljót Haraldsdóttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Berent Karl Hafsteinsson lenti í mótorhjólaslysi fyrir næstum þrjátíu árum, þá rétt um tvítugt, og þar með breyttist líf hans á einu andartaki. Það brotnuðu 47 af 206 beinum í líkama hans og honum var haldið sofandi í þrjár vikur á gjörgæslu. En þrátt fyrir þessi alvarlegu meiðsli og eftirmála sem hann er að glíma við enn þann dag í dag þá missti hann ekki móðinn og hefur farið í skóla að tala við krakka sem eru að ljúka grunnskóla um umferðaöryggi, þar sem hann segir sína reynslusögu. Berent kom í þáttinn og sagði sögu sína og frá sínu starfi sem umferðaforvarnarfulltrúi.

Árið 2012 var Raufarhöfn partur af verkefninu Brotthættar byggðir en nú er því verkefni lokið þar og á íbúaþingi 2019 voru samþykktar ályktanir um að halda áfram að gera Raufarhöfn að öflugum bæ. Það á að gera höfnina aðgengilega fyrir ferðamenn og vinna áfram með hugmyndir tengdum heimskautsbaugnum sem aðdráttarafl. Við hringdum í Ingibjörgu Hönnu Sigurðardóttur, formann Hverfisráðs Raufarhafnar í þættinum í dag.

Við fengum í dag að heyra fimmtu hugvekju Steinars Þórs Ólafssonar í röðinni sem hann kallar Kontóristinn. Í þetta sinn velti hann fyrir sér fyrirbærinu hópefli. Hvað er hópefli? Virkar það móralskt umfram þann tíma sem hópeflið varir? Steinar Þór ræddi við Magnús Sigurjón Guðmundsson sem hefur í rúm 10 ár rekið Fúll á móti sem sérhæfir sig í framkvæmd og skipulagningu á starfsdögum, liðsheildarvinnu og hópefli fyrir fyrirtæki og stofnanir.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Njála er mest allra Íslendingasagna og hefur verið lifandi í vitund þjóðarinnar öldum saman. Persónur hennar, Gunnar og Njáll, Hallgerður og Bergþóra, Skarphéðinn, Kári , Flosi og Hildigunnur, svo aðeins fáeinar séu nefndar, hafa verið nákomnar lesendum eins og kunningjar á vettvangi samtíðarinnar. Fólk hefur lesið söguna, hugleitt hana, deilt um hana, skáldin ort út af henni og fræðimenn hafa velt fyrir sér eðli sögunnar og getið sér til um hver hafi samið hana. Á þess konar umhugsun um Njálu verður aldrei þurrð.

Einar Ólafur Sveinsson prófessor var helsti sérfræðingur þjóðarinnar í Njálu á sinni tíð. Hann skrifaði rit og ritgerðir um söguna og gaf hana út í röðinni Íslensk fornrit. Kunnastur almenningi var hann fyrir flutning sögunnar í útvarp. Einar Ólafur las Njálu þrisvar sinnum í heilu lagi. Síðasti lesturinn er varðveittur í safni útvarpsins og það er hann sem er fluttur að þessu sinni.

Flutt í tilefni af gjöf afkomenda Einars Ólafs Sveinssona rtil Ríkisútvarpsins á öllu efni sem hann hljóðritaði.

Einar Ólafur Sveinsson les.

Gjöf afkomenda Einars Ólafs Sveinssonar prófessors til Ríkisútvarpsins á öllu efni sem hann hljóðritaði.

(Hljóðritun frá 1972).

Upplýst og gagnrýnin umræða um samfélagsmál. Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Guðmundur Pálsson.

Viðar Halldórsson prófessor í félagsfræði við HÍ: Um verðlaunaafhendingar á skólaútskriftum, eru þær upphafningar sumra á kostnað annarra?

Ársæll Markússon, frumkvöðull og kartöflubóndi í Þykkvabæ. Ársæll þróar meðal annars kol úr sauðataði og sinnir fjölbreyttum og forvitnilegum störfum.

Oddný Þorbergsdóttir skálavörður í Hrafntinnuskeri: mikill snjór er á svæðinu og göngufólk hefur lent í vandræðum, spjallað við Oddný um staðinn, starfið og áskoranir sumarsins.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Við rýnum í Kötlu, nýja sjónvarpsþætti Baltasars Kormáks og Netflix. Júlía Margrét Einarsdóttir sjónvarpsgagnrýnandi Lestarinnar spændi í gegnum þættina átta um helgina eins og svo margir aðrir, og hún segir okkur hvað henni finnst.

Við heimsækjum grasrótargalleríið Kaktus á Akureyri þar sem norðlenskir listamenn rækta andann.

Og tónlistarmaðurinn Holy Hrafn sest um borð í Lestina og segir frá nýrri plötu sem hann gaf út á dögunum, S.S. Tussunæs.

En við byrjum á heimildarmyndum. Ingibjörg Halldórsdóttir frá heimildarmyndahátíðinni Icedocs sem hefst á morgun á Akranesi, og stendur yfir fram á sunnudagskvöld, mætir og segir okkur frá því helsta á hátíðinni í ár.

Næturútvarp Rásar 1.