Á vit undirdjúpanna

Hafmeyjarnar

Fimm ára gamall sá Marteinn Sindri Jónsson kvikmyndina The Big Blue sem átti eftir að breyta lífi hans. Myndin fjallar um fríkafara, sem reyna að kafa eins og djúpt og mögulegt er á einum andardrætti, án köfunartækja. Tuttugu árum síðar lærði hann loks að kafa.

Marteinn Sindri hefur nú gert þriggja þátta seríu um fríköfun fyrir Útvarpsleikhúsið.

Í þessum þætti:

Veistu hvað þú átt að gera til þess að hitta hafmeyju? spurði Jacques Mayol einu sinni.

Þú kafar niður á hafsbotninn þar sem sjórinn er ekki lengur blár og himininn aðeins minning. Þú flýtur í myrkrinu og ákveður að þú sért tilbúinn að deyja fyrir hafmeyjarnar. Þá fyrst koma þær til þín og fella dóm um ást þína. Ef ástin er nógu hrein þá taka þær þig með sér fyrir fullt og allt.

Með aðstoð kvikmyndaleikstjórans Luc Besson er kafað dýpra en nokkru sinni, á vit dýranna sem við erum sjálf.

Viðmælendur eru Halla Oddný Magnúsdóttir áhugamanneskja um þróun mannsins, Snorri Magnússon ungbarnasundkennari, Omar Mourad fríköfunarkennari við Apnea Canarias í Radazul, Birgir Skúlason fríköfunarkennari á Íslandi og Sigríður Lárusdóttir fríkafari. Fríða Bjarney Jónsdóttir, móðir Marteins Sindra leikur einnig stórt hlutverk í þættinum.

Í þættinum hljómar frumsamin tónlist Báru Gísladóttur tónskálds.

Frumflutt

22. maí 2016

Aðgengilegt til

Rennur ekki út

Í þremur heimildaþáttum fyrir Útvarpsleikhús Ríkisútvarpsins er fjallað um djúpköfunaríþrótt sem nefnist fríköfun (e.freediving). Fríkafarar reyna að kafa eins djúpt og mögulegt er á einum andardrætti, án köfunartækja.

Eftir því sem fríkafarar köfuðu dýpra á sjötta og sjöunda áratugnum tóku vísindamenn eftir því að mannslíkaminn tók miklum breytingum til þess að standast þrýsting hafdjúpanna. Líkami kafarans bregst við eins og líkami höfrungs eða annarra sjávarspendýra. Það hægir gífurlega á hjartslætti kafarans (10-20 slög á mínútu), blóðflæði til útlima stöðvast og þess í stað er því beint að mikilvægum líffærum auk þess sem miltað seytir súrefnisríku blóði.

Í ljós kom að mannslíkaminn er sérhannaður til köfunnar og er ástæðunnar sennilega að leita djúpt í þróunarsögu mannsins. Þetta hafa menningarheimar víða um hnöttinn fært sér í nyt í mannkynssögunni - perlukafarar, skutulveiðimenn og stríðsmenn hafa í gegnum söguna kafað í undirjúpin til að öðlast frægð og frama, eða einfaldlega salt í grautinn.

Fjallað er um hæfileika mannsins til að ögra hafdjúpunum sem munu alltaf koma til með að eiga síðasta orðið.

Umsjón: Marteinn Sindri Jónsson.

Tónlist: Bára Gísladóttir.