Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Þorgeir Arason flytur.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Björn Þór Sigbjörnsson, Þórunn Elísabet Bogadóttir og Gígja Hólmgeirsdóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Hvaða siðferðiskröfur getum við gert til íþrótta? Er hægt að halda pólitík utan við íþróttir, og er það yfirleitt æskilegt? Heimsmeistaramót karla í knattspyrnu hefst á sunnudag í Katar, og athyglin hefur verið á stjórnvöldum þar í landi, mannréttindabrotum þeirra ekki síst, ekki síður en á fótboltanum sjálfum. Viðar Halldórsson prófessor í félagsfræði ræddi um pólitík og siðferði þegar kemur að íþróttum.

Bandarísk stjórnmál eru meðal þess sem Bogi Ágústsson fjallaði um í Heimsglugganum. Rúm vika er frá kosningum og þó ekki sé endanlega ljóst hvernig fór alls staðar er víst að repúblikanar náðu völdum í fulltrúadeildinni og demókratar í öldungadeildinni. Og svo er það Donald Trump, sem ætlar sér aftur í Hvíta húsið eftir tvö ár. Bogi ræddi líka um Brasilíu og um íslenskar bækur um erlend málefni, sem eru óvenju margar þetta haustið.

Böð af ýmsu tagi njóta vinsælda ferðamanna enda gott fyrir sál og líkama að hvílast í heitu vatni í fallegu umhverfi. Vök böðin í Urriðavatni á Héraði hlutu á dögunum Nýsköpunarverðlaun Samtaka ferðaþjónustunnar. Baðaðstaðan var tekin í gagnið sumarið 2019 og þar er ýmist hægt að liggja í fjörutíu og einnar gráðu heitri laug eða dýfa sér í vatnið sjálft sem getur verið ískalt. Við forvitnuðumst um Vök og spjölluðum við Aðalheiði Ósk Guðmundsdóttur framkvæmdastjóra.

Umsjónarmenn Morgunvaktarinnar eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Tónlist:

Orðin mín - Sigurður Guðmundsson og Memfismafían

S.T.A.F.R.Ó.F. - Memfismafían, Óttarr Proppé og Ágústa Eva Erlendsdóttir

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Andri Yrkill Valsson

Tæknimaður: Mark Eldred

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Álfrún Helga segir frá heimildamynd sinni Band sem segir sögu þriggja kvenna í hljómsveitinni The Post Performance Blues Band. Í sameiningu ákveða þær að gefa sér eitt ár til að verða poppsjtörnur eða hætta að spila að eilífu.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: [email protected]

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Háskólakennarar á eftirlaunum með langa reynslu af starfi með alkóhólistum og rannsóknum, skrifuðu saman bók sem byggir á 50 viðtölum við alkóhólista sem höfðu verið án vímu í 5 ár eða lengur. Viðmælendur bókarinnar voru spurðir hvað þeir hefðu gert til að takast að vera vímulausir svo lengi. Svörin voru tekin í þemu og niðurstöðurnar, sem voru mjög afgerandi, eru birtar í bókinni Sigurinn liggur í uppgjöfinni. Sigurlína Davíðsdóttir, doktor í félagssálfræði er annar höfunda bókarinnar og hún kom í þáttinn í dag.

Sagnfræðingafélag Íslands stendur fyrir málþingi í næstu viku undir yfirskriftinni Er sagnfræði siðleg? Kristín Svava Tómasdóttir sagnfræðingur heldur þar erindi sem nefnist Að segja sögur og nefna nöfn. Í erindinu veltir hún fyrir sér hvernig nálgast á viðkvæm viðfangsefni og hvaða stíl á að tileinka sér þegar fjallað er um fólk og persónuleg málefni þeirra. Hvenær á að nafngreina fólk í söguskoðun, því sagnfræðingar sem vinna með viðkvæm málefni, t.d. á sviði heilbrigðissögu, eru alls ekki sammala um það. Kristín Svava sagði okkur betur frá þessu í þættinum.

Herdís Helga Arnalds, hagfræðingur og tölvunarfræðingur, hefur haft óbilandi áhuga á trjárækt og plöntulífríkinu frá barnæsku. Hún stofnaði fyrirtækið Blómstru fyrir stuttu og hjálpar hún þúsundum viðskiptavina við að halda lífi í plöntunum sínum í gegnum plöntuáskriftarþjónustu og sendir fólki meðal annars leiðbeiningar og fróðleik. Herdís Helga kom í þáttinn í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Ferrari / Ragnheiður Gröndal (Páll Torfi Önundarson)

Dag eftir dag / Múgsefjun (Eva Hafsteinsdóttir og Hjalti Þorkelsson)

Gamli góði vinur / Mannakorn (Magnús Eiríksson)

Lifðu hægt / Hildur Vala Einarsdóttir (Svavar Knútur og Karl Ágúst Úlfsson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Tveir bílar lentu í aurskriðu sem fór yfir Grenivíkurveg snemma í morgun. Annar þeirra barst niður fyrir veg með aurnum en engin slys urðu á fólki. Hlíðin er enn mjög blaut og vegurinn gæti jafnvel verið lokaður til morguns.

Ekkert lát er á eldflaugaárásum Rússa á borgir í Úkraínu. Það er farið að snjóa í Kænugarði og spáð fimbulkulda á næstu dögum.

Skerða gæti þurft heitt vatn til höfuðborgarbúa á köldum dögum í vetur. Hitaveitur víða um land eru komnar að þolmörkum að mati framkvæmdastjóra Veitna. Þörf fyrir heitt vatn á höfuðborgarsvæðinu gæti tvöfaldast á næstu 40 árum.

Tekist var á um leka Íslandsbankaskýrslunnar á Alþingi í morgun. Stjórnarandstaðan segir sjálfstæðismenn sem óska eftir rannsókn vilja drepa málinu sjálfu á dreif.

Lunginn af ráðstöfunartekjum öryrkja sem eru á almennum leigumarkaði fer í húsnæði. Þetta leiðir rannsókn Félagsvísindastofnunar Háskóla Íslands í ljós.

Repúblikanar hafa tryggt sér meirihluta í fulltrúadeild Bandaríkjaþings, þótt enn sé eftir að ljúka talningu í nokkrum kjördæmum. Erfiðara verður fyrir forsetann að koma stefnumálum sínum í gegnum þingið.

Allt bendir til þess að stofn íslensku sumargotssíldarinnar við landið sé að styrkjast mikið. Sýking, sem lengi hefur herjað á stofninn, virðist horfin.

Guðmundur Ágúst Kristjánsson tryggði sér sæti á einni sterkustu mótaröð heims í golfi, Evrópumótaröðinni. Hann er annar íslenski karlkylfingurinn sem nær þeim árangri.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Við dýfum okkur ofan í rafmyntir í þætti dagsins. Hugtak sem flest hafa heyrt um en færri kannski skilja hvað er. Það virðist vera skollinn á eins konar rafmyntavetur eftir ágætisgóðæri. Bitcoin, konungur þessa fyrirbæris, hefur fallið um 75% í verði á einu ári og næst stærsta rafmyntakauphöllin, FTX, fór nýverið á hausinn. Rafmyntir koma í ýmsum útfærslum, en Bitcoin er sú stærsta, verðmætasta og vinsælasta, stafrænt gull segja sumir, en það þarf sko að grafa eftir rafmyntum - rétt eins og gulli. Margir hafa orðið ævintýralega ríkir á þessari nýju tækni, aðrir glatað öllu, en eftir mikinn uppgang árið 2021 hefur þó farið að halla undan fæti. Snorri Rafn Hallsson sem fer yfir málið og ræðir við Ásgeir Brynjar Torfason hagfræðing þar sem þeir ætla að svara spurningum eins og hvað er Bitcoin? Hvernig virkar það og til hvers er það?

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: [email protected]

Það er stundum sagt enginn veit hvað átt hefur fyrr en misst hefur. Þetta á við um dagsbirtuna, hún er að hverfa og söknurinn að sliga marga, held mér að sé óhætt að segja. En eitt er að missa af birtu fyrir náttúrulegar sakir, það er bara þannig á Íslandi, annað og verra er að hanna birtuna í burt - sem er því miður eitthvað sem er alltof oft gert þegar kemur að skipulagi byggðar og íverurýma. Við ræðum við Önnu Sigríði Jóhannsdóttur arkitekt sem hefur sérhæft sig í dagsbirtu í íbúabyggð.

Við ætlum að heimsækja eldisfyrirtækið Sæbýli í Grindavík. Þar er starfrækt ungviðaeldisstöð fyrir sæeyru, sem mörgum þykir herramannsmatur. Við ræðum þar við Ásgeir Guðnason sem er frumkvöðull í slíku eldi. Við tölum líka við Jón Ásgeirsson framkvæmdastjóra Auðlindagarðs HS-Orku, en hugmyndir eru uppi um samstarf þeirra á milli um umfangsmikið áframeldi á sæeyrum.

Ruslarabb

Við fáum svo umhverfispistil frá Stefáni Gíslasyni umhverfisstjórnunarfræðingi í lok þáttar.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Una Margrét Jónsdóttir.

Í þættinum verður fjallað um tónverk sem samin eru með norðurljósin í huga. Þar á meðal eru „Norðurljós“ eftir Atla Heimi Sveinsson, „Kaleidoscope in the frozen sky“ eftir Misti Þorkelsdóttur og „Northern Lights“ eftir Eriks Esenvalds. Umsjón með þættinum hefur Una Margrét Jónsdóttir og lesarar eru Björn Þór Sigbjörnsson og Halla Harðardóttir.

Útvarpsfréttir.

Lísa Pálsdóttir flakkar um borg og bý.

Í desember síðast liðnum var haldinn kynningarfundur í Ráðhúsinu um Grænt húsnæði framtíðarinnar. Verkefnið er leitt af Reykjavíkurborg, hefur það að markmiði að styðja við uppbyggingu á vistvænni byggingum þar sem lágt kolefnisspor er haft að leiðarljósi í gegnum allt þróunar-, hönnunar- og byggingarferlið. Verkefnastjórar hjá Reykjavíkurborg Hilmar Hildar Magnúsarson og Hulda Hallgrímsdóttir leiða teymið fyrir hönd skrifstofu borgarstjóra.

Húsnæðismál eru án efa eitt mikilvægasta verkefni samtímans en mikil og nauðsynleg uppbygging íbúðarhúsnæðis skilur á sama tíma eftir sig djúpt kolefnisfótspor. Reykjavíkurborg hefur því efnt til samkeppni um uppbyggingu á grænu húsnæði framtíðarinnar.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Mótettukórinn og Listvinafélagið í Reykjavík fagna saman 40 ára afmæli í ár og af því tilefni er efnt til glæsilegra hátíðartónleika í Eldborg, Hörpu, næstkomandi sunnudag, þar sem kórinn flytur óratóríuna Messías eftir Georg Friedrich Händel, ásamt Alþjóðlegu barokksveitin í Reykjavík og fjórum framúrskarandi einsöngvurum. Víðsjá fær til sín góða gesti í tilefni stórafmælisins, þau Hörð Áskellsson, stjórnanda Mótettukórsins, Ingu Rósu Ingólfsdóttur, framkvæmdastjóra Listvinafélagsins og Ragnheiði Þórdísi Gylfadóttur, formann stjórnar Mótettukórsins.

Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Saknaðarilm, nýjustu bók Elísabetar Jökulsdóttur.

Að leggjast í grasið og búa til myndir úr skýjunum er eitthvað sem sennilega hvert mannsbarn á jarðkringlunni hefur gert. En getur þessi ljóðræna athöfn verið einungis saklaus og hrein á tímum mannaldar? Það er spurning sem danshöfundurinn Andrea Gunnlaugsdóttir tekst á við í dansverkinu Cumulus. Reykjavík Dance festival hófst í gær og stendur fram á sunnudag, og Cumulus er eitt þeirra fjölmörgu verka sem sýnd verða á hátíðinni. Höfundurinn verður gestur okkar í dag, segir okkur frá verkinu og danssenunni í Vínarborg þar sem hún býr og starfar.

"Ég skil ekki tungumálið sem þú talar, en þegar við höfum sungið saman í tvo klukkutíma þá get ég fundið og skilið sameiginlegar tilfinningar okkar. Í gegnum tónlistina getum við skilið hvert annað betur". Þetta segir stjórnandi Szeczecin Vocal Project, sem er sönghópur frá Póllandi. Þessa dagana stendur yfir fyrsti hluti tveggja ára tónlistarsamstarfs hópsins og tveggja hópa frá Íslandi, Kvæðamannafélagsins Iðunnar og Dúó Funa. Tilgangur samtstarfsins er að kanna þjóðlega tónlistarhefð hvors lands fyrir sig og þá samtímatónlist sem sprottin er úr þeim þjóðlega jarðvegi. Við fáum þau Bára Grímsdóttur, formann Iðunnar, og Pawel Osuchowski, stjórnanda Szeczecin Vocal Project, til okkar hér í síðari hluta þáttar.

Umsjónarkonur: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Lestin Mathöll hefur opnað. Við kynnnum okkur sögu mathallar-fyrirbærisins á Íslandi. Við ræðum við einn stofnanda mathallarinnar á Hlemmi, sem opnaði á Menningarnótt 2017, sagnfræðiprófessor í Háskóla Íslands sem hefur rannsakað neysluhætti og matarsögu íslendinga, kokk sem hefur rekið veitingastað í mathöll og arkitekt. Við veltum þessu fyrirbæri fyrir okkur útfrá hugmyndum um almenningsrými, millistéttarvæðingu og matarmenningu.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Nancy Pelosi ætlar að hætta sem leiðtogi Demókrata í fulltrúadeild Bandaríkjaþings, en sitja áfram á þingi. Tap Demókrata í þingkosningum og árás á eiginmann hennar eru taldar helstu ástæðurnar.

16 ára drengur var fjóra daga í einangrun vegna gruns um að hann væri viðriðinn kókaínsmygl sem faðir hans er grunaður um. Landsréttur felldi gæsluvarðhaldið úr gildi þar sem gögn málsins renndu ekki stoðum undir þann grun lögreglunnar.

Hatursglæpir færast í aukana samkvæmt tölfræði Ríkislögreglustjóra. Talið er að slíkir glæpir séu fleiri en tilkynningar til lögreglu segja til um.

Það reynir á gestrisni Katara þegar augu fjölmiðla beinast að heimsmeistaramótinu í fótbolta sem hefst á sunnudag. Fjölmiðlamenn hafa nú þegar lent í útistöðum við yfirvöld í landinu.

Læknanemar sem læra erlendis eiga margir erfitt með að ná endum saman. Þeir bera sjálfir hitann og þungann af skólagjöldum.

---

Stærsti íþróttaviðburður heims er handan við hornið. Á sunnudag verður flautað til leiks á Heimsmeistaramóti karla í fótbolta í Katar. Gestgjafarnir eru umdeildir. Mannréttindi og aðbúnaður fólks sem reisti gríðarstóra leikvanga hafa verið í brennidepli.

Og nú streyma lið og fylgdarlið til olíuríkisins og því fylgir fjölmiðlafólk alls staðar að úr veröldinni. Og þá verða árekstrar. Frelsi fjölmiðla í landinu er ekki mikið. Á lista Samtaka blaðamanna án landamæra yfir frelsi fjölmiðla situr Katar í sæti 110. Fjölmiðlafólki sem sækir landið heim þessa dagana er sniðinn stakkur eftir hentisemi yfirvalda í Katar, til að mynda var fréttamönnum TV2 í Danmörku meinað að mynda á ákveðnum stöðum og reynt að koma í veg fyrir beina útsendingu þeirra nema undir ströngu eftirliti. Við skulum heyra í Rasmus Tantholdt fréttamanni TV2 sem staddur er í Katar og hvernig öryggisverðir brugðust við þegar hann ætlaði að fara í beina útsendingu við hringtorg á víðavangi fyrr í vikunni. Bjarni Rúnarsson tók saman.

Í morgun féll aurskriða úr hlíðinni ofan við Grenivíkurveg, sunnan við Fagrabæ. Tveir bílar lentu í skriðunni og annar hreifst með niður fyrir veginn eins Ægir Jóhannsson lýsti í hádegisfréttum. Ægir var á leiðinni í vinnuna árla morguns þegar hann ók fram á skriðuna. Stórt sár er fyrir ofan veginn og mögulega hreyfing enn á vatnsósa hlíðinni. Anna Kristín Jónsdóttir ræddi við Esther Hlíðar Jensen, skriðusérfræðing á Veðurstofunni.

Herforingjastjórnin í Mjanmar gaf í dag hátt í sex þúsund föngum upp sakir, þar á meðal nokkrum útlendingum sem var vísað úr landi. Stjórnvöld í landinu hafa alþjóðasáttmála um mannréttindi að engu. Fjöldi fólks

Ævintýrið um Öskubusku er mörg hundruð, jafnvel þúsund ára gömul þjóðsaga sem er til í óteljandi útgáfum um allan heim. Í þessum þáttum fáum við að kynnast hinum Öskubuskunum, sem margar hverjar eiga sér myrkari hliðar en Disney Öskubuskan sem í hugum margra er hin eina sanna Öskubuska. Við ferðumst fram og til baka í tíma og rúmi með það að markmiði að gera góða sögu enn betri og kannski hræða okkur dálítið inn á milli með drungalegum tilbrigðum sögunnar.

Umsjón: Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir.

Við höldum okkur áfram við Norðurlöndum í þessum þætti og kynnumst Öskubuskuævintýri frá Noregi sem heitir Kari Næfrastakkur

Umsjón: Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir.

Lesarar í þættinum: Guðni Tómasson, Kristján Guðjónsson og Karitas M. Bjarkadóttir.

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Hlustendum veitt innsýn í efnisskrá tónleika kvöldsins.

Bein útsending frá tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands í Eldborg, Hörpu.

Á efnisskrá:

*Yfirráðandi kyrrð eftir Pál Ragnar Pálsson.

*Konsert fyrir fiðlu, selló og bajan eftir Sofiu Gubaidulinu.

*Sinfónískir dansar eftir Sergej Rakhmanínov.

Einleikarar: Baiba Skride fiðluleikari, Harriet Krijgh sellóleikair og Martynas Levickis á bajan.

Stjórnandi: Olari Elts.

Kynnir: Guðni Tómasson.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: [email protected]

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Háskólakennarar á eftirlaunum með langa reynslu af starfi með alkóhólistum og rannsóknum, skrifuðu saman bók sem byggir á 50 viðtölum við alkóhólista sem höfðu verið án vímu í 5 ár eða lengur. Viðmælendur bókarinnar voru spurðir hvað þeir hefðu gert til að takast að vera vímulausir svo lengi. Svörin voru tekin í þemu og niðurstöðurnar, sem voru mjög afgerandi, eru birtar í bókinni Sigurinn liggur í uppgjöfinni. Sigurlína Davíðsdóttir, doktor í félagssálfræði er annar höfunda bókarinnar og hún kom í þáttinn í dag.

Sagnfræðingafélag Íslands stendur fyrir málþingi í næstu viku undir yfirskriftinni Er sagnfræði siðleg? Kristín Svava Tómasdóttir sagnfræðingur heldur þar erindi sem nefnist Að segja sögur og nefna nöfn. Í erindinu veltir hún fyrir sér hvernig nálgast á viðkvæm viðfangsefni og hvaða stíl á að tileinka sér þegar fjallað er um fólk og persónuleg málefni þeirra. Hvenær á að nafngreina fólk í söguskoðun, því sagnfræðingar sem vinna með viðkvæm málefni, t.d. á sviði heilbrigðissögu, eru alls ekki sammala um það. Kristín Svava sagði okkur betur frá þessu í þættinum.

Herdís Helga Arnalds, hagfræðingur og tölvunarfræðingur, hefur haft óbilandi áhuga á trjárækt og plöntulífríkinu frá barnæsku. Hún stofnaði fyrirtækið Blómstru fyrir stuttu og hjálpar hún þúsundum viðskiptavina við að halda lífi í plöntunum sínum í gegnum plöntuáskriftarþjónustu og sendir fólki meðal annars leiðbeiningar og fróðleik. Herdís Helga kom í þáttinn í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Ferrari / Ragnheiður Gröndal (Páll Torfi Önundarson)

Dag eftir dag / Múgsefjun (Eva Hafsteinsdóttir og Hjalti Þorkelsson)

Gamli góði vinur / Mannakorn (Magnús Eiríksson)

Lifðu hægt / Hildur Vala Einarsdóttir (Svavar Knútur og Karl Ágúst Úlfsson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Lestin Mathöll hefur opnað. Við kynnnum okkur sögu mathallar-fyrirbærisins á Íslandi. Við ræðum við einn stofnanda mathallarinnar á Hlemmi, sem opnaði á Menningarnótt 2017, sagnfræðiprófessor í Háskóla Íslands sem hefur rannsakað neysluhætti og matarsögu íslendinga, kokk sem hefur rekið veitingastað í mathöll og arkitekt. Við veltum þessu fyrirbæri fyrir okkur útfrá hugmyndum um almenningsrými, millistéttarvæðingu og matarmenningu.