Hagnast á spilafíklum í gegnum spilakassa

Rauði krossinn fær að sama skapi rúmlega hálfs milljarðs króna tekjur ár hvert úr spilakössum Íslandsspila, sem Rauði Krossinn á meirihluta í. Slysavarnarfélagið Landsbjörg fær 230 milljónir frá Íslandsspilum á ári og SÁÁ rúmar 80 milljónir króna. Samanlagðar árlegar tekjur Íslandsspila og Happdrættisins af rekstri 900 spilakassa eru um 9 milljarðar króna.

Þegar vinningar og rekstrarkostnaður hafa verið dregnir frá standa eftir rúmlega 2 milljarðar. Hreinn hagnaður fyrirtækjanna tveggja er um það bil 1400 milljónir. samtals.

Afgangurinn, 600 milljónir, koma í hlut spilastaða sem umboðslaun. Það þýðir að meðaltekjur spilastaðar af einum svona spilakassa séu nálægt 700 þúsund krónur á ári. Háspenna rekur til dæmis tvo spilakassasali í miðbæ Reykjavíkur. Sá rekstur skilaði 150 milljón króna tekjum árið 2016 og eigendunum tugum milljóna í arð síðustu ár. Svo er um rekstur fleiri spilastaða.

Á hinum endanum eru svo neytendur – ekki síst stórneytendur.

Þúsundir glíma við spilafíkn

Rannsóknir segja rúmlega 2000 Íslendinga glíma við alvarlega spilafíkn - allt að þrefalt fleiri glími við fíknina í einhverri mynd. Daníel Ólason sálfræðiprófessor við Háskóla Íslands hefur rannsakað spilamarkaðinn íslenska frá 2002 – og rekist þar á sömu tengsl og erlendir kollegar hans.

Fræðimenn telja ástæður þessa þrjár: Hraði - hvert veðmál tekur nokkrar sekúndur. Endurgjöf - en spilakassar eru þannig forritaðir að þeir gefa oft vinninga, jafnvel þó að vinningurinn sé oftar en ekki minni en það sem lagt var undir. Og í þriðja lagi - ímynduð stjórn.

Árið 1949 voru tveir menn dæmir til hárra fjársekta í Hæstarétti fyrir spilakassarekstur í kjallara við Hafnarstræti 17. Hæstiréttur taldi þá engum vafa undirorpið að spilakassar væru ólöglegt fjárhættuspil.

Á Íslandi finnast ekki spilavíti að erlendri fyrirmynd - þau eru bönnuð. Hér er samt tiltölulega dreift og opið aðgengi að spilakössum eins og Gullnámunni, sem safna saman í allt að 20 milljóna króna vinningspott. Slíkir spilakassar eru jafnan taldir sjálft hjartað í spilavítum um allan heim.

„Sú tegund fjárhættuspila sem gefur spilavítinu mestar tekjur eru spilakassar. Mér vitanlega er hvergi að finna spilakassa, sem eru samtengdir með þeim hætti - spilamennska í þeim, safnar í stóra potta, getum kallað það gullpott. Þú finnur ekki slíka kassa utan spilavíta mér vitanlega, nema á Íslandi. Það er sérstakt að við séum með þær aðstæður – með kassa af þessari gerð í frekar almennri dreifingu. Ef einhver heldur því fram þá er það rangt að segja sem svo að við gerum hlutina betur en nágrannaþjóðir okkar,“ segir Daníel.

Taka út peninga í spilasölunum

Kveikur hefur undanfarið heyrt af og séð fjölda dæma og sannreynt að það er lítið mál að fá slíka þjónustu á spilastöðum. Eitt þeirra fékk Kveikur leyfi til að birta: Á bankayfirliti einstaklings frá miðju ári 2016, sem spannar tvo sólarhringa má finna 26 debetkortafærslur á tveimur spilastöðum hér við Hamraborg í Kópavogi.

Yfir ríflega sólarhring tók viðkomandi þannig út í skiptum fyrir reiðufé, nærri eina milljón króna á spilastöðunum Video Markaðnum og Café Catalínu. Þar af 200 þúsund krónur í fjórum færslum á rúmri klukkustund á Catalinu. Þessi rúma milljón fór að sögn rakleitt í spilakassa sömu spilastaða. Fæstir bankar leyfa hærri úttekt á reiðufé en 500 þúsund krónur á einum degi. Aðrar reglur virðast gilda um spilastaði.